વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનો અમેરિકા પ્રવાસ પૂર્ણ થઈ ગયો છે. લગભગ 60 કલાકની આ આંતરરાષ્ટ્રીય સફર બાદ તેઓ નવી દિલ્હી પરત ફર્યા છે. એક તરફ, આ પ્રવાસ દરમિયાન, તેમણે અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને જાપાન જેવા દેશોના સભ્યપદ સાથે QUAD જૂથમાં ભારતને એક મહત્વપૂર્ણ ખેલાડી તરીકે સ્થાપિત કર્યું. તે જ સમયે, દ્વિપક્ષીય બેઠકો દ્વારા, આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર ભારતની વિદેશ નીતિની ઝલક વિશ્વને બતાવવામાં આવી હતી. આવા અનેક કારણોને લીધે એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પીએમ મોદીના ત્રીજા કાર્યકાળની શરૂઆતમાં આ અમેરિકી મુલાકાત વિદેશ નીતિની દૃષ્ટિએ એક નવો સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે.
ભારતને શું મળ્યું
ટેક્નોલોજીના મામલામાં સતત પ્રગતિ કરી રહેલા ભારતને આ અમેરિકન પ્રવાસથી ઘણા ફાયદા થવાની શક્યતા છે. નવી ટેક્નોલોજીના સંદર્ભમાં ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે સેમિકન્ડક્ટર પર પરસ્પર સહયોગ ચાલી રહ્યો છે. તે જ સમયે, ભારત પણ હવે તેની પ્રથમ સુરક્ષા ફેબ મેળવવાની સ્થિતિમાં છે. આ સિવાય સંરક્ષણ ભાગીદારી સહિત ઘણી બાબતો સામેલ છે જેમ કે ડ્રોન ખરીદવા અને સંયુક્ત રીતે બનાવવાના પ્રયાસો, એક અલગ સમજૂતીની મદદથી ચીનની બહાર એક અલગ એનર્જી ચેઈન બનાવવાના પ્રયાસો.
મીટિંગ કંપનીઓ
એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે અમેરિકાની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાથી લઈને ટેક જગત સુધી એવા સંકેતો મળી રહ્યા છે કે ભારત ભરોસાપાત્ર ભાગીદાર છે. તેની ઝલક પીએમ મોદીની વિશ્વની મોટી કંપનીઓ સાથેની બેઠકમાં પણ જોવા મળી હતી. મીટિંગ દરમિયાન, કંપનીઓ દ્વારા નિયમનકારી અને કાયદાકીય ફેરફારો સૂચવવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ પીએમ મોદી દ્વારા વ્યક્તિગત સંપર્કની પણ પ્રશંસા કરવામાં આવી હતી.
QUAD સમિટ
તેમની યુએસ મુલાકાતના પહેલા જ દિવસે, પીએમ મોદીએ રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેન દ્વારા આયોજિત ક્વાડ સમિટમાં ભાગ લીધો હતો. જેમાં જાપાનના વડાપ્રધાન ફુમિયા કિશિદા અને ઓસ્ટ્રેલિયાના પીએમ એન્થોની અલ્બેનીઝ સામેલ હતા. પીએમ મોદીએ શિખર સંમેલનની બાજુમાં ઓસ્ટ્રેલિયા અને જાપાનના તેમના સમકક્ષો સાથે દ્વિપક્ષીય બેઠકો પણ કરી હતી.
સમિટની મુખ્ય ઘોષણાઓમાં ‘ક્વાડ કેન્સર મૂનશોટ’નો સમાવેશ થાય છે, જે ઈન્ડો-પેસિફિક પ્રદેશમાં કેન્સર અને ખાસ કરીને ‘સર્વાઈકલ’ કેન્સર દ્વારા ઊભા થયેલા પડકારોનો સામનો કરવા માટે અભૂતપૂર્વ ભાગીદારી છે. ભારતે સર્વાઇકલ કેન્સર સામેની લડાઈને મજબૂત કરવા માટે ઈન્ડો-પેસિફિક પ્રદેશમાં રોગની તપાસ અને નિદાન કરવા માટે US$ 7.5 મિલિયનનું અનુદાન આપવાનું વચન આપ્યું છે.
‘ક્વાડ’ દેશોએ ઈન્ડો-પેસિફિક મેરીટાઇમ ડોમેન અવેરનેસ (IPMDA) અને ‘ક્વાડ’ ભાગીદારોની અન્ય પહેલ દ્વારા પ્રદેશમાં તેમના ભાગીદારોને મદદ કરવા માટે એક નવી પ્રાદેશિક દરિયાઈ પહેલની જાહેરાત કરી છે તેમના પાણીની દેખરેખ અને રક્ષણ કરવા, તેમના કાયદાનો અમલ કરવા અને ગેરકાયદેસર વર્તનને રોકવા માટે પૂરા પાડવામાં આવેલ મોટાભાગના સાધનો.
મહત્વપૂર્ણ બેઠક
યુએન સમિટની બાજુમાં પીએમ મોદીની બેઠકો દર્શાવે છે કે દિલ્હીની પ્રાથમિકતાઓ શું છે. એવા સમયે જ્યારે પડોશી દેશોના વિકાસથી ભારતને નુકસાન થઈ રહ્યું હોય તેવું લાગી રહ્યું છે. પીએમ મોદીએ નેપાળના સમકક્ષ કેપી ઓલી સાથે મુલાકાત કરી. પૂર્વીય ક્ષેત્રમાં તેઓ વિયેતનામના ટુ લામને મળ્યા, જે ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રની દ્રષ્ટિએ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
પશ્ચિમમાં તે કુવૈતના નેતાને મળ્યો. ખાસ વાત એ છે કે ભારતમાં ઉર્જા રસ છે અને અહીં મોટી વસ્તી છે. ખાસ વાત એ છે કે આ એકમાત્ર ગલ્ફ દેશ છે, જે તાજેતરમાં રાજકીય અસ્થિરતાના સમયગાળામાંથી પસાર થઈ રહ્યો છે. સંરક્ષણ નિકાસના સંદર્ભમાં આર્મેનિયા ભારતને મદદરૂપ છે. પીએમ મોદી તેમના નેતાને પણ મળ્યા હતા. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પીએમ મોદી જે રીતે નેતાઓને મળે છે તેમાં એક પેટર્ન જોવા મળી શકે છે.
એક જવાબદાર દેશ તરીકે ભારતની છબી
ભારતની વ્યૂહાત્મક જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને, ભારતે એક જવાબદાર આંતરરાષ્ટ્રીય શક્તિ તરીકે તેની છબી બનાવી. ત્રણ મહિનામાં ત્રીજી વખત તે યુક્રેનના રાષ્ટ્રપતિ વોલોડીમિર ઝેલેન્સકીને મળ્યો. પુનરાવર્તિત બેઠકો સૂચવે છે કે ચર્ચા હવે શાંતિ માટેની અપીલથી આગળ વધી ગઈ છે અને તેને કેવી રીતે હાંસલ કરવી. ભારતીય અધિકારીઓના મતે, લોકશાહી દળોમાં ભાગ્યે જ કોઈ હશે જે રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન, ઝેલેન્સકી અને બિડેન સાથે મોદી જેટલું આરામદાયક હશે. PM મોદીએ પેલેસ્ટાઈનના નેતા મહમૂદ અબ્બાસ સાથે ચર્ચા કરી.
