કેન્દ્રીય નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે 2024 ના બજેટમાં ભારતના સમુદ્રયાન મિશન માટે 600 કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા છે. આ મિશન સમુદ્રની ઊંડાઈનો અભ્યાસ કરવા માટે સબમર્સિબલ દ્વારા વૈજ્ઞાનિકોને મોકલવા સાથે સંબંધિત છે.
બજેટમાં પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલયને 3649.81 કરોડ રૂપિયાની રકમ ફાળવવામાં આવી છે. આ પાછલા બજેટ કરતા વધુ છે. ગયા બજેટમાં મંત્રાલયને ૩૦૬૪.૮૦ કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા હતા. સમુદ્રાયણ મિશન પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય હેઠળ આવે છે.
6000 મીટરની ઊંડાઈએ સંશોધન કરવામાં આવશે
આ મિશનમાં સમુદ્રની ઊંડાઈનું મેપિંગ, 6,000 મીટરની ઊંડાઈ સુધી ડાઇવિંગ કરવા સક્ષમ માનવસહિત સબમર્સિબલ માટે ટેકનોલોજી વિકસાવવા, ઊંડા સમુદ્રના જૈવ સંસાધન માટે ખાણકામ અને થર્મલ ઉર્જા સંચાલિત પ્લાન્ટ માટે એન્જિનિયરિંગ ડિઝાઇનનો સમાવેશ થાય છે.
નાણામંત્રીએ હવામાન આગાહી ક્ષમતા માટે પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલયની પહેલ મિશન મૌસમ માટે રૂ. ૧,૩૨૯ કરોડ પણ ફાળવ્યા.
માનવસહિત સબમરીન મોકલવામાં આવશે
ભારત આ વર્ષના અંતમાં ચેન્નાઈ સ્થિત નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઓશન ટેકનોલોજી (NIOT) દ્વારા વિકસિત માનવસહિત સબમર્સિબલને સમુદ્રમાં 500 મીટરની ઊંડાઈ સુધી મોકલવાની અને આવતા વર્ષ સુધીમાં સમુદ્રના તળિયામાં 6,000 મીટરની ઊંડાઈ સુધી શોધખોળ કરવાની યોજના ધરાવે છે.
ડીપ ઓશન મિશનનો ઉદ્દેશ્ય ઊંડા સમુદ્રી સંસાધનોનું અન્વેષણ કરવાનો અને તેમના ટકાઉ ઉપયોગ માટે ટેકનોલોજી વિકસાવવાનો છે.
આ મિશનમાં ઊંડા સમુદ્રમાં ખાણકામ, માનવસહિત સબમર્સિબલ અને પાણીની અંદર રોબોટિક્સ માટે ટેકનોલોજીનો વિકાસ શામેલ છે. ઊંડા સમુદ્રમાં જૈવવિવિધતાના સંશોધનનો સમાવેશ થાય છે.
આમાં ઊંડા સમુદ્ર સર્વેક્ષણ અને સંશોધન, સમુદ્રમાંથી ઉર્જા અને તાજા પાણી અને સમુદ્રી જીવવિજ્ઞાન માટે અદ્યતન દરિયાઈ સ્ટેશનોનું નિર્માણ પણ શામેલ છે. ઔદ્યોગિક ઉપયોગોમાં પુનરુત્થાન માટે સમુદ્ર જીવવિજ્ઞાન અને એન્જિનિયરિંગમાં માનવ ક્ષમતા વિકસાવવામાં આવશે.
પીએમ મોદીએ જાહેરાત કરી હતી
ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) ના 150મા સ્થાપના દિવસ નિમિત્તે, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 14 જાન્યુઆરીએ ‘મિશન મૌસમ’ શરૂ કર્યું, જેનો ઉદ્દેશ્ય AI અને મશીન લર્નિંગનો ઉપયોગ કરીને હવામાન આગાહીમાં સુધારો કરવાનો છે.
આ મિશનમાં કૃત્રિમ રીતે વાદળો ઉગાડવા માટે પ્રયોગશાળા બનાવવા, રડારની સંખ્યામાં 150 ટકાથી વધુ વધારો કરવા અને નવા ઉપગ્રહો, સુપર કોમ્પ્યુટર અને અન્ય નવીનતાઓનો સમાવેશ થાય છે.
