જ્યારે પણ ફાઈટર પ્લેનની વાત થાય છે ત્યારે દરેકના મગજમાં અમેરિકન F-35 લાઈટનિંગ II ફાઈટર પ્લેનનું નામ ચોક્કસપણે આવે છે. તેને વિશ્વનું સૌથી આધુનિક અને ખતરનાક વિમાન માનવામાં આવે છે. અત્યાધુનિક ટેક્નોલોજીથી સજ્જ આ પાંચમી પેઢીનું એરક્રાફ્ટ ન માત્ર દુશ્મનોના છક્કા મારી શકે છે પરંતુ તેનો નાશ પણ કરી શકે છે. પરંતુ આ વિમાનને લઈને ઘણા નેગેટિવ રિપોર્ટ્સ પણ સામે આવી રહ્યા છે. દાખલા તરીકે, તેની જાળવણી અત્યંત ખર્ચાળ છે અથવા તો આટલો સમય વીતી જવા છતાં અને અબજો ડોલરનો ખર્ચ થયો હોવા છતાં તેનો વિકાસ કાર્યક્રમ ચાલુ છે.
પરંતુ શું તે ખરેખર તેટલું જ મહાન છે જેટલું તે દેખાય છે? તેની શક્તિઓ અને નબળાઈઓનો અસલી ચહેરો શું છે?
એક મોંઘું સ્વપ્ન
આ કાર્યક્રમનો ઉદ્દેશ ત્રણેય સેવાઓ (એર ફોર્સ, આર્મી અને નેવી) માટે એક જ પ્લેટફોર્મ પર અદ્યતન ફાઇટર એરક્રાફ્ટ બનાવવાનો હતો, જેનાથી ખર્ચમાં ઘટાડો થાય છે. પરંતુ વાસ્તવિકતા એ છે કે F-35 અમેરિકન ઇતિહાસમાં અત્યાર સુધીનો સૌથી મોંઘો હથિયાર કાર્યક્રમ બની ગયો છે.
ખર્ચનો બોજ
અહેવાલ મુજબ, F-35ને આગામી 66 વર્ષોમાં ખરીદવા, ચલાવવા અને જાળવવા માટે ઓછામાં ઓછા $1.7 ટ્રિલિયનનો ખર્ચ થશે. આ તેના ઉચ્ચ જાળવણી ખર્ચ અને વિકાસ વિલંબને કારણે છે.
ઉદાહરણ તરીકે, એરક્રાફ્ટને વધુ અપગ્રેડ કરવા માટેનો “બ્લોક 4” પ્રોગ્રામ, શરૂઆતમાં $10.6 બિલિયનનો અંદાજ હતો, જે હવે $16.5 બિલિયન થઈ ગયો છે અને પૂર્ણ થવામાં પણ વિલંબ થયો છે.
અન્ય સમસ્યાઓ
વધુમાં, F-35માં એન્જિનની સમસ્યાઓ, સ્પેરપાર્ટ્સની અછત અને પાઇલટની સીટ સંબંધિત ખામી સહિત અનેક ટેકનિકલ ખામીઓ હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. ઇઝરાયેલી એરફોર્સે, 2022 માં, પાઇલોટ ઇજેક્શન સિસ્ટમમાં સમસ્યાને કારણે તેના F-35 કાફલાને ઉડાન પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. સીટને બહાર કાઢતી વિસ્ફોટક ચાર્જ સિસ્ટમમાં ગંભીર સમસ્યાઓ હોવાની યુએસ નોટિસ પછી આ કરવામાં આવ્યું હતું. ઘણા અહેવાલોમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે વિમાનની મિશન રેડીનેસ રેટ પણ ઘણી ઓછી છે.
વિવાદિત ક્ષમતા
કેટલાક નિષ્ણાતો માને છે કે F-35 હવાઈ લડાઇ માટે યોગ્ય નથી, પરંતુ તે દુશ્મનના વિમાનને શોધીને તેમને દૂરથી નીચે ઉતારવામાં સક્ષમ છે.
F-335ની અત્યાધુનિક ટેકનોલોજી પ્રભાવશાળી છે, પરંતુ તેની ઊંચી કિંમત અને તકનીકી સમસ્યાઓ ચિંતાનો વિષય છે. ભવિષ્યમાં આ પ્રોગ્રામમાં શું સુધારા કરવામાં આવે છે અને તે ખરેખર તેના ખર્ચને યોગ્ય ઠેરવી શકશે કે કેમ તે જોવાનું રહે છે.
