આજે, જ્યારે ભારતીય રેલ્વેની વાત આવે છે, ત્યારે સૌથી પહેલા વંદે ભારત અને વંદે ભારત ટ્રેનની ચર્ચા થાય છે. વંદે ભારત વર્તમાનમાં શ્રેષ્ઠ ટ્રેન કહેવાય છે, જ્યારે બુલેટ ટ્રેન ભવિષ્યમાં ભારતની સૌથી ઝડપી ટ્રેન કહેવાશે.
જો કે, અગાઉ 1980 અને 1990 ના દાયકામાં, શતાબ્દી એક્સપ્રેસ ટ્રેનો સમાન સ્થિતિનો આનંદ માણતી હતી, જેને ઘણીવાર ‘દેશી બુલેટ ટ્રેન’ તરીકે ઓળખવામાં આવતી હતી. ભારતમાં શતાબ્દીની શરૂઆત કેવી રીતે થઈ અને તેને લાવવાનો વિચાર કેવી રીતે આવ્યો તેનો જવાબ નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રી જ્યોતિરાદિત્ય એમ સિંધિયાએ આપ્યો છે.
પહેલી સદી 1988માં દિલ્હીથી ઝાંસી સુધી ચાલી હતી.
વાસ્તવમાં એક ઈન્ટરવ્યુમાં પૂર્વ રેલ મંત્રી માધવરાવ સિંધિયાના પુત્ર જ્યોતિરાદિત્યએ ભારતમાં શતાબ્દી એક્સપ્રેસ ટ્રેનની ઉત્પત્તિની કહાણી જણાવી છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે માધવરાવ સિંધિયાએ જવાહરલાલ નેહરુની જન્મજયંતિની ઉજવણી માટે 1988માં દિલ્હી અને ઝાંસીને જોડતી પ્રથમ શતાબ્દી એક્સપ્રેસનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું.
જાપાન અને ફ્રાન્સની ટ્રીપમાં ઘણી વસ્તુઓ શીખી
જ્યોતિરાદિત્યએ જણાવ્યું હતું કે તેમના પિતાએ જાપાન અને ફ્રાન્સની તેમની મુલાકાતો દરમિયાન હાઇ-સ્પીડ ટ્રેન સિસ્ટમનો સર્વે કર્યો હતો. તેમણે જણાવ્યું કે તેમના પિતા માધવરાવ સિંધિયાએ આ યાત્રાઓ દ્વારા ભારતના રેલવે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને સુધારવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો.
ઈન્ટરવ્યુમાં સિંધિયાએ કહ્યું કે તેમના પિતા તેમને આ બધાની જાણકારી આપવા માટે પોતાના ખર્ચે વિદેશ પ્રવાસ પર લઈ જતા હતા.
બુલેટ ટ્રેન પરથી વિચાર આવ્યો
જાપાનની તેમની મુલાકાત દરમિયાન, માધવરાવ સિંધિયા બુલેટ ટ્રેન સિસ્ટમની કાર્યક્ષમતાથી પ્રભાવિત થયા હતા. બુલેટ ટ્રેન મર્યાદિત સ્ટોપ પર રોકાઈ અને વધુ ઝડપે આગળ વધી. આનાથી ભારતમાં શતાબ્દી એક્સપ્રેસ ટ્રેનોના ખ્યાલને બળ મળ્યું.
જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયાએ જણાવ્યું કે આ પછી, જ્યારે તેમણે ફ્રાન્સમાં હાઈ-સ્પીડ ટ્રેનોમાં ફૂડ સિસ્ટમ જોઈ, ત્યારે ભોજન કેસરોલમાં પીરસવામાં આવ્યું. આનાથી ભારતીય રેલ્વે દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતી પરંપરાગત ધાતુની પ્લેટોને બદલીને શતાબ્દી એક્સપ્રેસ ટ્રેનોમાં ફોઇલ આધારિત ખોરાક પીરસવાની સિસ્ટમની શરૂઆત થઈ.
