Fasttag and Lite UPI : ફાસ્ટેગ અને UPA લાઇટ જેવી ડિજિટલ પેમેન્ટ સેવાઓના ઉપયોગકર્તાઓને મોટી સુવિધા આપવામાં આવી છે. આમાં, ગ્રાહકના ખાતામાંથી નિશ્ચિત સમયગાળા માટે આપમેળે ફંડ ટ્રાન્સફર કરવાની સુવિધા આપવામાં આવી છે. હાલમાં ફાસ્ટેગમાં ગ્રાહકો તેમની જરૂરિયાત મુજબ સમયાંતરે પૈસા ટ્રાન્સફર કરે છે. તેમાં નિશ્ચિત સમયગાળા પર ફંડ ટ્રાન્સફર કરવાની સુવિધા ન હતી.
હવે ટર્મ ફંડ ટ્રાન્સફર કરવાની સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવી છે પરંતુ આ ગ્રાહકો પાસેથી ઈ-મેન્ડેટ પછી જ કરવામાં આવશે (ઇલેક્ટ્રોનિક રીતે ફંડ ટ્રાન્સફર કરતા પહેલા ગ્રાહકો પાસેથી મંજૂરી લેવાની પ્રક્રિયા). ઈ-આદેશની વર્તમાન વ્યવસ્થા છે. વાસ્તવમાં, ફંડ ટ્રાન્સફર કરતાં 24 કલાક પહેલા ગ્રાહકોને મેસેજ મોકલવાની આવશ્યકતા છે, જેને નાબૂદ કરવામાં આવી રહી છે. એટલે કે, હવે ગ્રાહકો કેટલી રકમ અને કયા સમયે (અઠવાડિયા કે મહિના પ્રમાણે) ફાસ્ટટેગમાં ટ્રાન્સફર કરવા માગે છે તે અગાઉથી સેટ કરી શકે છે. આ નિર્ણય આરબીઆઈના ગવર્નર ડૉ. શક્તિકાંત દાસે મોનેટરી પોલિસી કમિટીની સમીક્ષા બેઠક બાદ આપ્યો હતો.
RBI ગવર્નરે UPI Lite વિશે જણાવ્યું કે આ ડિજિટલ પેમેન્ટ વૉલેટ દ્વારા વ્યક્તિ એક દિવસમાં 2,000 રૂપિયા અને એક સમયે વધુમાં વધુ 500 રૂપિયા ચૂકવી શકે છે. હવે આને પણ ઈ-મેન્ટેડ ફ્રેમવર્ક હેઠળ લાવવામાં આવી રહ્યું છે એટલે કે ગ્રાહકો પાસેથી મંજુરી લેવાની શરત સાથે નિયત સમયાંતરે UPI લાઇટમાં નિશ્ચિત રકમ ટ્રાન્સફર કરવાની સુવિધા હશે.
ગ્રાહક એક મર્યાદા સેટ કરી શકે છે કે જેમ જ UPI લાઇટમાં બેલેન્સની રકમ ચોક્કસ સ્તરથી નીચે જશે, ચોક્કસ રકમ ગ્રાહકના ખાતામાંથી આપમેળે ટ્રાન્સફર થઈ જશે. આ માટે ગ્રાહક પાસેથી અગાઉથી ઇ-મેન્ડેટ લેવાની શરત પણ ખતમ કરવામાં આવી રહી છે. ડૉ. દાસ કહે છે કે આ UPI લાઇટને વિસ્તારવામાં મદદ કરશે.
આ સાથે RBI એ ડિજિટલ પેમેન્ટમાં છેતરપિંડી રોકવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય લીધો છે. ડિજિટલ પેમેન્ટ્સ ઈન્ટેલિજન્સ પ્લેટફોર્મ બનાવવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. આ બેંકો, NPCI, કાર્ડ નેટવર્ક અથવા અન્ય ડિજિટલ પેમેન્ટ પ્લેટફોર્મ પ્રદાન કરતી એજન્સીઓ વચ્ચે સંકલન બનાવશે અને છેતરપિંડી સંબંધિત ડેટાના ઝડપી વિનિમયની સુવિધા આપશે.
આનાથી છેતરપિંડી રોકવા અને ટ્રાન્સફર કરાયેલી રકમ જપ્ત કરવામાં અને ગુનેગારો સામે પગલાં લેવાનું સરળ બનશે. RBI ગવર્નરની અધ્યક્ષતામાં મળેલી MPCની બેઠકમાં ફરી એકવાર રેપો રેટને (6.50 ટકા)ના સ્તરે સ્થિર રાખવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
MPCની આ સતત આઠમી બેઠક છે જેમાં રેપો રેટને સમાન સ્તરે રાખવામાં આવ્યો છે. આ કારણે જેઓ હોમ લોન, ઓટો લોન અને અન્ય બેંકિંગ લોનના દરમાં ઘટાડાની અપેક્ષા રાખતા હતા તેઓ નિરાશ થયા છે, પરંતુ નિષ્ણાતો એમ કહી રહ્યા છે કે MPCનો નિર્ણય અપેક્ષા મુજબનો છે. MPCના પાંચ સભ્યોમાંથી બેએ રેપો રેટમાં 0.25 ટકાના ઘટાડાનું સમર્થન કર્યું હતું, પરંતુ RBI ગવર્નર ડૉ. દાસ સહિત પાંચ સભ્યોએ રેપો રેટને 6.50 ટકાના વર્તમાન સ્તરે રાખવાનું સમર્થન કર્યું હતું.
