Unemployment in India: ભારત સહિત વિશ્વના મોટાભાગના દેશોમાં બેરોજગારી હંમેશા મોટી સમસ્યા રહી છે. RBI મોનેટરી પોલિસી કમિટી (MPC)ના સભ્ય આશિમા ગોયલ પણ આ માને છે. તેમનું કહેવું છે કે યુવાનોમાં બેરોજગારીનો દર સૌથી વધુ છે, પરંતુ તે માત્ર સમયની વાત છે.
બેરોજગારી વધવાનું કારણ શું છે?
આશિમા કહે છે કે વધતા બેરોજગારીનું એક મોટું કારણ એ છે કે ભારતીય યુવાનો માત્ર કૌશલ્ય પ્રાપ્ત કરવામાં વધુ સમય લેતા નથી પરંતુ પોતાનો વ્યવસાય શરૂ કરવામાં જોખમ પણ લે છે. ગોયલે કહ્યું કે મજબૂત આર્થિક વૃદ્ધિને કારણે દેશમાં રોજગાર સર્જનમાં સતત સુધારો થઈ રહ્યો છે. એ સાચું છે કે શિક્ષિત લોકોમાં બેરોજગારીનો દર સૌથી વધુ છે, પરંતુ તેઓ વધુ પગાર પણ મેળવે છે.
ગોયલ ઈન્ટરનેશનલ લેબર ઓર્ગેનાઈઝેશન (RLO)ના રિપોર્ટ પર એક પ્રશ્નનો જવાબ આપી રહ્યા હતા, જેમાં જણાવાયું છે કે 2022માં ભારતની કુલ બેરોજગાર વસ્તીમાં બેરોજગાર યુવાનોનો હિસ્સો લગભગ 83 ટકા હતો. ગોયલે કહ્યું કે રિપોર્ટ એ પણ દર્શાવે છે કે તાજેતરના સમયગાળામાં યુવા બેરોજગારીમાં ઘટાડો થયો છે.
તેમણે કહ્યું કે 2019માં બેરોજગારીનો દર 17.5 ટકા હતો જે 2023માં ઘટીને 10 ટકા થઈ જશે. અહેવાલમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે 20-24 વય જૂથ માટે બેરોજગારી દર 2022 માં સૌથી વધુ 16.9 ટકા હતો, પરંતુ 30-34 વય જૂથ માટે બેરોજગારી સરેરાશ સાથે સુસંગત હતી. ગોયલે કહ્યું કે, ‘વધુ સારી સ્વાસ્થ્ય સુવિધાઓ, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, વીમો, શિક્ષણ અને કૌશલ્ય આધારિત સુવિધાઓ યુવાનોને રોજગાર આપવામાં સારું યોગદાન આપી શકે છે.’
ભારતમાં FDI ઘટવાનું કારણ
ફોરેન ડાયરેક્ટ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ (FDI) કેમ ધીમી પડી રહ્યું છે? આ પ્રશ્ન પર આશિમાએ કહ્યું કે વિકસિત દેશોની અર્થવ્યવસ્થાઓ મૂડીને આકર્ષવા માટે તમામ શક્ય પ્રયાસો કરી રહી છે. આ જ કારણ છે કે ભારત જેવા દેશોમાં FDIનો પ્રવાહ ઘટ્યો છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે ભારત અન્ય દેશો સાથે કરવામાં આવેલી રોકાણ સંધિઓમાં પણ ફેરફાર કરી રહ્યું છે, જેના કારણે FDIમાં ઘટાડો થયો છે.
મોરેશિયસ સાથેની સંધિમાં સુધારાને કારણે FDIમાં ઘટાડો થયો છે. ગયા વર્ષે, એપ્રિલ-જાન્યુઆરી 2023-24માં કુલ એફડીઆઈનો પ્રવાહ નજીવો ઘટીને $59.9 બિલિયન થયો હતો જે એક વર્ષ અગાઉના સમાન ગાળામાં એટલે કે 2022-23માં $61.7 બિલિયન હતો. ચોખ્ખો FDI મૂડીપ્રવાહ $25 બિલિયનથી ઘટીને $14.2 બિલિયન થયો છે.
PIL નો વધુ ઉપયોગ કરો
પૂછવામાં આવ્યું કે શું ભારત ચીન-પ્લસ વન વ્યૂહરચનાનો ફાયદો ઉઠાવવામાં સક્ષમ છે. આશિમાએ કહ્યું, ‘અમે એવા દેશો સાથે સ્પર્ધા કરી શકતા નથી જ્યાં માથાદીઠ આવક ઘણી વધારે છે. અમે વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઇનમાં તેમની ભાગીદારી વધારવા માટે સ્થાનિક કંપનીઓને ટેકો આપવાનો માર્ગ અપનાવી શકીએ છીએ. ગોયલે કહ્યું કે એફડીઆઈના ઘણા ફાયદા છે, પરંતુ તેની ચૂકવણી કરવાની કિંમત પણ છે. આવી સ્થિતિમાં, સ્થાનિક કંપનીઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે PLIનો વધુ ઉપયોગ કરવો વધુ સારું છે.
