વર્ષ 2016 માં, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ દેશમાં સ્ટાર્ટઅપ્સ અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ‘સ્ટાર્ટઅપ ઇન્ડિયા’ પહેલ શરૂ કરી હતી. પ્રતિભાશાળી કાર્યબળ, ઉદ્યોગસાહસિકતા, નવીન ભાવના સાથે ડિજિટલ પરિવર્તને ભારતને વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ બનાવ્યું છે. ટેકનોલોજીકલ પ્રગતિ, રોજગાર સર્જન અને આર્થિક સશક્તિકરણ દ્વારા આત્મનિર્ભરતા પ્રાપ્ત કરવામાં સ્ટાર્ટઅપ્સ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
૮ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૫ સુધીમાં દેશમાં ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ પ્રમોશન ઓફ ઈન્ડસ્ટ્રી એન્ડ ઈન્ટરનલ ટ્રેડ-ડીપીઆઈઆઈટી દ્વારા ૧.૫૦ લાખથી વધુ સ્ટાર્ટઅપ્સને માન્યતા આપવામાં આવી છે, જેમાંથી ૧૨,૭૭૯ સ્ટાર્ટઅપ્સ ગુજરાતમાં નોંધાયેલા છે. ભારતીય સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમમાં સ્ટાર્ટઅપ્સની સંખ્યા 4,200 થી 33 ગણી વધીને 1,54,719 થઈ ગઈ. આ ઉપરાંત, ભારત કુલ 118 યુનિકોર્ન સાથે સ્ટાર્ટઅપ હબ બની ગયું છે. વધુમાં, રૂ.નું સ્ટાર્ટઅપ ફંડિંગ. ૪૫૦ બિલિયન ડોલરના રોકાણ અને સહાયક સ્ટાર્ટઅપ નીતિઓ ધરાવતા રાજ્યોની કુલ સંખ્યા ૩૧ થઈ ગઈ છે.
ડિસેમ્બર 2024 સુધીમાં, ગુજરાતમાં 12,500 થી વધુ સ્ટાર્ટઅપ્સને સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ હેઠળ માન્યતા આપવામાં આવી છે. હાલમાં, અમદાવાદમાં ૫,૨૬૯, સુરતમાં ૧,૯૦૩, વડોદરામાં ૧,૩૪૪, રાજકોટમાં ૧,૧૭૨, ગાંધીનગરમાં ૬૦૧ સ્ટાર્ટઅપ્સ શરૂ થયા છે. આમાં આરોગ્યસંભાળ અને જીવન વિજ્ઞાન જેવા ટોચના ક્ષેત્રોનો સમાવેશ થાય છે જેમાં 1,343, IT સેવાઓમાં 1,186 અને કૃષિમાં 819નો સમાવેશ થાય છે.
ગુજરાત યંગ આંત્રપ્રિન્યોર્સ વેન્ચર ફંડ
ગુજરાત સરકાર દ્વારા “ગુજરાત યંગ આંત્રપ્રિન્યોર્સ વેન્ચર ફંડ” ની સ્થાપના કરવામાં આવી છે, જેમાં રાજ્ય સરકારે અત્યાર સુધીમાં લગભગ રૂ.નું રોકાણ કર્યું છે. ૩૫૦ કરોડ રૂપિયાનું યોગદાન આપવામાં આવ્યું છે. દેશના દૂરના વિસ્તારોના ઉદ્યોગસાહસિકો સ્ટાર્ટઅપ્સ દ્વારા આત્મનિર્ભર બને અને મોટા પાયે રોજગારીનું સર્જન કરે તે માટે દર વર્ષે એક તારીખ નક્કી કરવામાં આવે છે. “રાષ્ટ્રીય સ્ટાર્ટ અપ દિવસ” ૧૬ જાન્યુઆરીના રોજ ઉજવવામાં આવે છે.
મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલના માર્ગદર્શન અને ઉદ્યોગ મંત્રી બળવંતસિંહ રાજપૂતના નેતૃત્વ હેઠળ, ગુજરાત સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમમાં પણ નોંધપાત્ર યોગદાન આપનાર બન્યું છે. જે અંતર્ગત રાજ્યના ઉદ્યોગસાહસિકોને રાજ્યની નોડલ સંસ્થાઓ, ઇન્ક્યુબેટર્સ, એક્સિલરેટર્સ, સલાહકારો, રોકાણકારો, સરકારી સંસ્થાઓ અને અન્ય હિસ્સેદારો દ્વારા વિવિધ સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે.
વર્ષ ૨૦૧૭ માં, ગુજરાતને સ્ટાર્ટઅપ ઇન્ડિયા કાર્યક્રમના અસરકારક અમલીકરણ માટે પ્રધાનમંત્રીનો જાહેર વહીવટમાં શ્રેષ્ઠતા પુરસ્કાર ૨૦૧૭ મળ્યો. આ ઉપરાંત, રાજ્યને સતત 4 વર્ષ એટલે કે 2018, 2019, 2020-2021 અને 2022 માટે સ્ટેટ સ્ટાર્ટઅપ રેન્કિંગમાં “બેસ્ટ પર્ફોર્મર” એવોર્ડ પણ મળ્યો.
રાજ્યના યુવાનોને સ્ટાર્ટઅપ ક્ષેત્રમાં મહત્તમ પ્રોત્સાહન આપવા માટે, ગુજરાત સરકાર દ્વારા પીપીપી ધોરણે આઇક્રિએટ સેન્ટરની સ્થાપના કરવામાં આવી છે, જેને વર્ષ 2020 માં ટેકનોલોજી બિઝનેસ ઇન્ક્યુબેટર માટે પ્રતિષ્ઠિત રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર પણ મળ્યો હતો.
બેંગ્લોરમાં આયોજિત ગ્લોબલ ક્લીન મોબિલિટી સમિટના ભાગ રૂપે, iCreate ને તાજેતરમાં “ઇમ્પેક્ટ ઇન્ક્યુબેટર ઓફ ધ યર 2024” એવોર્ડ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. iCreate એ 553 થી વધુ સ્ટાર્ટઅપ્સને ભંડોળ પૂરું પાડ્યું છે. આ ઉપરાંત, iCreate એન્જલ ફંડમાંથી સ્ટાર્ટઅપ્સ વિકસાવવા માટે 100 કરોડ રૂપિયાનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે.
રાજ્યના સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત બનાવવા માટે, મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે 5 ડિસેમ્બર 2023 ના રોજ “ગુજરાત સ્ટુડન્ટ્સ સ્ટાર્ટઅપ એન્ડ ઇનોવેશન હબ (આઇ-હબ) કોમ્પ્લેક્સનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. ૬૦ કરોડ રૂપિયાથી વધુના ખર્ચે બનેલ, આઈ-હબ સેન્ટર ૧.૫૦ લાખ ચોરસ ફૂટ વિસ્તારમાં ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે, જ્યાં ૭૦૦ થી વધુ સ્ટાર્ટઅપ્સ નોંધાયેલા છે. રાજ્ય સરકારની વિદ્યાર્થી સ્ટાર્ટઅપ અને નવીનતા નીતિ (SSIP) દ્વારા 10 કરોડ રૂપિયાથી વધુનું નાણાકીય વિતરણ પણ કરવામાં આવ્યું છે.
