પૂર્વ વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહનું ગુરુવારે રાત્રે નિધન થયું. મળતી માહિતી મુજબ, તેમની તબિયત બગડ્યા બાદ મોડી સાંજે તેમને દિલ્હીના એઈમ્સમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા, જ્યાં ડોક્ટરોએ તેમને મૃત જાહેર કર્યા હતા. મળતી માહિતી મુજબ આવતીકાલે એટલે કે શુક્રવારે તેમના અંતિમ સંસ્કાર રાજ્ય સન્માન સાથે કરવામાં આવશે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે રાજ્ય શોક કે રાષ્ટ્રીય શોક ક્યારે જાહેર કરવામાં આવે છે?
રાજ્ય શોક કોણ જાહેર કરે છે?
તમને જણાવી દઈએ કે પહેલા માત્ર કેન્દ્ર સરકાર જ દેશમાં રાજ્ય શોકની જાહેરાત કરતી હતી. પરંતુ નિયમોમાં ફેરફાર બાદ રાજ્ય સરકાર રાજ્ય શોક પણ જાહેર કરી શકે છે. જો કે, અગાઉ આ જાહેરાત કેન્દ્ર સરકારની સલાહ પર જ રાષ્ટ્રપતિ કરી શકે છે. દેશના તમામ રાજ્યો હવે પોતે નક્કી કરી શકશે કે કોને રાજ્ય સન્માન આપવું. એટલું જ નહીં, ઘણી વખત રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકાર અલગ-અલગ રાજ્ય શોક જાહેર કરે છે.
રાજ્ય શોક શું છે?
જ્યારે દેશમાં કોઈ મોટા નેતા, કલાકાર કે એવી કોઈ વ્યક્તિનું મૃત્યુ થાય છે, જેમણે દેશની ઈજ્જત માટે સર્વસ્વ બલિદાન આપ્યું હોય. તે સ્થિતિમાં રાજ્ય અથવા રાષ્ટ્રીય શોક જાહેર કરવામાં આવે છે. કેન્દ્ર સરકારની 1997ની સૂચના જણાવે છે કે રાજ્યની અંતિમયાત્રા દરમિયાન જાહેર રજા જરૂરી નથી. નિયમો મુજબ ફરજિયાત જાહેર રજાઓ નાબૂદ કરવામાં આવી છે. હવે રાષ્ટ્રપતિ કે વડાપ્રધાન પદ પર રહીને મૃત્યુ પામે તો જ રજા મળે છે. પરંતુ સરકાર ઈચ્છે તો રજા જાહેર કરી શકે છે.
રાષ્ટ્રધ્વજ નીચે ઉતારવામાં આવે છે
તે જ સમયે, રાજ્યના શોક દરમિયાન, ફ્લેગ કોડ ઓફ ઈન્ડિયાના નિયમો અનુસાર, વિધાનસભા, સચિવાલય સહિતની મહત્વપૂર્ણ કચેરીઓમાં ફરકાવવામાં આવતા રાષ્ટ્રધ્વજ અડધા માસ્ટમાં રહે છે. આ સિવાય રાજ્યમાં કોઈ ઔપચારિક અને સરકારી કાર્યક્રમનું આયોજન થતું નથી. આ સમયગાળા દરમિયાન ઉજવણી અને સત્તાવાર મનોરંજન પર પણ પ્રતિબંધ છે. રાષ્ટ્રીય શોક અને રાજ્ય શોકનું એક મહત્વનું પાસું એ છે કે રાજ્ય સન્માન સાથે અંતિમ સંસ્કાર.
રાજ્યનો શોક કેટલા દિવસ ટકી શકે?
હવે સવાલ એ છે કે રાજ્યનો શોક ક્યાં સુધી ચાલી શકે? તમને જણાવી દઈએ કે રાજ્ય સરકાર પોતાની અનુકૂળતા અને વ્યક્તિત્વ પ્રમાણે રાજ્ય શોક જાહેર કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઉત્તર પ્રદેશમાં મુલાયમ સિંહ યાદવના અવસાન બાદ સમગ્ર રાજ્યમાં ત્રણ દિવસનો રાજ્ય શોક જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. પૂર્વ વડાપ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીના નિધન પર 7 દિવસનો રાજ્ય શોક જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો.
તમામ કાર્યક્રમો રદ કરવામાં આવ્યા છે
રાજ્ય શોકની ઘોષણા પછી, સચિવાલય, મંત્રાલય સહિત કોઈપણ સરકારી બિલ્ડિંગમાં આયોજિત તમામ મનોરંજન અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો રદ કરવામાં આવે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, ફક્ત વિશેષ કાર્ય કાર્યો થાય છે, ત્યાં કોઈ બહારના કાર્યક્રમો નથી.
