Offbeat News:ભારતમાં સ્મશાનનું સ્થાન અને બાંધકામ વર્ષો જૂની પરંપરાઓ અને માન્યતાઓ અનુસાર છે. પૂર્વ દિશામાં સ્મશાન બનાવવાની પરંપરા સામાન્ય રીતે અનુસરવામાં આવે છે. આ પરંપરા આપણા સમાજ અને ધાર્મિક માન્યતાઓમાં ઊંડે ઊંડે છે. આ સમાચારમાં આપણે જાણીશું કે પૂર્વમાં સ્મશાન બનાવવા પાછળના કારણો શું છે અને તેના ધાર્મિક, સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક પરિમાણો શું છે?
છેવટે, ફક્ત પૂર્વ દિશા જ શા માટે?
હિંદુ ધર્મમાં દિશાઓનું વિશેષ મહત્વ છે. હિન્દુ સમુદાયમાં પૂર્વ દિશાને પવિત્ર માનવામાં આવે છે. પૂર્વ દિશા એ ઉગતા સૂર્યની દિશા છે અને સૂર્યને જીવનનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. પૂર્વ દિશાને ‘ઈશાન કોન’ પણ કહેવામાં આવે છે, જેને દેવતાઓની દિશા માનવામાં આવે છે, સ્મશાનને પૂર્વ દિશામાં રાખવાથી મૃત આત્માના પુનર્જન્મ અને મોક્ષનો માર્ગ મોકળો થાય છે.
હિંદુ ધર્મના શાસ્ત્રોમાં ઉલ્લેખ છે કે પુનર્જન્મના ચક્રમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે વ્યક્તિની આત્માએ પૂર્વ તરફ પ્રયાણ કરવું જોઈએ. તેથી, જ્યારે મૃત શરીરને બાળી નાખવામાં આવે છે, ત્યારે તેને પૂર્વ તરફ મુખ રાખવામાં આવે છે, જેથી તેના આત્માને ભગવાન સુધી પહોંચવામાં મદદ મળે.
તેથી જ પૂર્વ દિશા જરૂરી છે?
હિંદુ સમાજમાં સ્મશાનભૂમિનો સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક પરિપ્રેક્ષ્ય પણ મહત્વપૂર્ણ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે પૂર્વ દિશામાં સ્મશાન બનાવવાથી શુદ્ધિ થાય છે. તે જીવન અને મૃત્યુના ચક્રને સંતુલિત કરે છે, જેમાં જન્મ અને મૃત્યુ બંને પૂર્વ દિશા સાથે સંકળાયેલા માનવામાં આવે છે. અંતિમ સંસ્કારમાં વપરાતી અગ્નિ સૂર્યની ઊર્જાનું પ્રતીક છે, જે જીવન અને મૃત્યુ વચ્ચેના સંક્રમણને શુદ્ધ અને પવિત્ર કરે છે.
આ શુદ્ધિકરણ અને ઊર્જાનું પ્રતીક છે
ઘણા વિસ્તારોમાં પૂર્વ દિશામાં સ્મશાન બનાવવાનું કુદરતી કારણ છે. આ દિશા સૂર્યના કિરણોનો પ્રથમ સ્પર્શ મેળવે છે, જે શુદ્ધિકરણ અને ઊર્જાનું પ્રતીક છે. આ સિવાય ભારતીય વાસ્તુશાસ્ત્રમાં પણ પૂર્વ દિશાને પવિત્ર અને સકારાત્મક ઉર્જાનો સ્ત્રોત માનવામાં આવે છે. આ દિશામાં સ્મશાન બનાવવાથી એ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે છે કે મૃતદેહના અંતિમ સંસ્કાર દરમિયાન સકારાત્મક ઉર્જાનો પ્રવાહ રહે છે.
