વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી બુધવારે ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ સાથે દ્વિપક્ષીય બેઠક કરશે. આ બેઠક રશિયાના શહેર કઝાનમાં થશે જ્યાં બંને નેતાઓ બ્રિક્સ સમિટમાં ભાગ લેવા આવ્યા છે. આ બેઠક ત્યારે થવા જઈ રહી છે જ્યારે બંને દેશોના વિદેશ મંત્રાલયોએ કહ્યું છે કે એપ્રિલ 2020માં પૂર્વી લદ્દાખ વિસ્તારમાં ચીની સૈનિકોની ઘૂસણખોરી બાદ વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા (LAC) પર પેટ્રોલિંગને લઈને વિવાદ સર્જાયો છે. તેને ઉકેલવા પહોંચી ગયા.
LAC મુદ્દે વાતચીત થશે
સોમવારે, વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિસરીએ ભારત અને ચીન વચ્ચેના કરાર અને વર્ષ 2020 પહેલાની સ્થિતિને પુનઃસ્થાપિત કરવાની વાત કરી હતી, જેને મંગળવારે ચીનના વિદેશ મંત્રાલયે મંજૂરી આપી હતી. વડાપ્રધાન મોદી અને રાષ્ટ્રપતિ જિનપિંગ વચ્ચેની આ બેઠકમાં એલએસી વિવાદ સંબંધિત તમામ મુદ્દાઓ ઉપરાંત દ્વિપક્ષીય સંબંધોના અન્ય આયામો પર પણ ચર્ચા કરવામાં આવશે.
ભારત અને ચીન વચ્ચે શું હતો કરાર?
મંગળવારે કાઝાનમાં મોદીની ગતિવિધિઓ વિશે માહિતી આપવા માટે એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં બોલતા વિદેશ સચિવ મિસરીએ કહ્યું, ‘હું પુષ્ટિ કરું છું કે 23 ઓક્ટોબરે બ્રિક્સ સમિટની બાજુમાં વડા પ્રધાન મોદી અને રાષ્ટ્રપતિ જિનપિંગ વચ્ચે એક અલગ બેઠક થશે. દ્વિપક્ષીય બેઠક હોય. આ સાથે મિસરીએ કહ્યું કે, પેટ્રોલિંગને લઈને એક દિવસ પહેલા (સોમવારે સવારે) થયેલી સમજૂતીનો અર્થ એ છે કે બાકીના વિવાદિત વિસ્તારોમાં પેટ્રોલિંગ (ભારતીય સૈનિકો દ્વારા) અને પ્રાણીઓને ચરાવવાનું કામ વર્ષ 2020માં કરવામાં આવશે. પહેલાની જેમ જ શક્ય બનશે.
વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે એક દિવસ પહેલા નવી દિલ્હીમાં જે કહ્યું તેનો અર્થ પણ એ જ છે. LAC અંગે અગાઉ થયેલા કરારો અલગ છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે આ કરાર સાથે સંબંધિત ઘણા પાસાઓ છે જેના વિશે પછીથી માહિતી આપવામાં આવશે. શક્ય છે કે વડાપ્રધાન મોદી અને રાષ્ટ્રપતિ જિનપિંગ વચ્ચેની બેઠક બાદ કેટલીક વધુ માહિતી બહાર આવી શકે છે.
વિવાદ બાદ આ ત્રીજી બેઠક છે
પૂર્વી લદ્દાખમાં LAC પર વિવાદ શરૂ થયા બાદ મોદી અને જિનપિંગ વચ્ચે આ ત્રીજી બેઠક હશે. વર્ષ 2022 માં બાલીમાં G-20 મીટિંગમાં બંનેની ટૂંકી મુલાકાત થઈ હતી, જેના વિશે વિદેશ મંત્રાલયે ઘણી પાછળથી માહિતી આપી હતી. વર્ષ 2023માં દક્ષિણ આફ્રિકામાં બ્રિક્સ સમિટ દરમિયાન તેમની બેઠકમાં બંને નેતાઓએ સરહદ વિવાદનો ઝડપથી ઉકેલ લાવવાની વાત કરી હતી.
વિવાદ પહેલા 18 વખત મળ્યા હતા
કઝાનમાં યોજાનારી બેઠક એ અર્થમાં મહત્વપૂર્ણ છે કે વિદેશ મંત્રાલય દ્વારા તેના વિશેની માહિતી પહેલેથી જ આપવામાં આવી રહી છે. LAC વિવાદ શરૂ થયો તે પહેલા મોદી અને જિનપિંગ 18 વખત મળ્યા હતા. બંને દેશો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય સંબંધોના વિવિધ પાસાઓ પર 22 અન્ય સમિતિઓ અને સહ-સમિતિઓની બેઠકો હતી, જે હાલમાં બંધ છે. મોદી-જિનપિંગ બેઠક બાદ આની શરૂઆત થઈ શકે છે. એલએસી વિવાદ બાદ ભારતે ચીન વિરુદ્ધ અનેક પગલાં લીધાં હતાં. જોકે ચીન ભારતનું સૌથી મોટું વેપારી ભાગીદાર છે.
ચીને કહ્યું- ભારત સાથે મળીને કામ કરશે
ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા લિન જિયાને મંગળવારે જાહેરમાં સ્વીકાર્યું કે ભારત સાથે એલએસી (પૂર્વીય લદ્દાખ વિસ્તારમાં) પર ચાર વર્ષથી ચાલી રહેલા વિવાદને ઉકેલવા માટે બંને દેશો વચ્ચે સમજૂતી થઈ છે. પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં તેમણે કહ્યું, ‘ભારત-ચીન સરહદ વિવાદને લઈને બંને દેશો વચ્ચે રાજદ્વારી અને સૈન્ય સ્તરે વાતચીત ચાલી રહી હતી. ચીન હંમેશા એ વાત પર ભાર મૂકે છે કે સંબંધિત મુદ્દાઓ પર બંને પક્ષો વચ્ચે સમજૂતી થઈ છે. ચીન આ પ્રસ્તાવોને લાગુ કરવા માટે ભારત સાથે મળીને કામ કરશે.
આ પણ વાંચો – ઈઝરાયેલ સાથે તણાવ વચ્ચે ઈરાનના રાષ્ટ્રપતિને મળ્યા PM મોદી, પેજેશકિયનને ભારત આવવાનું આપ્યું આમંત્રણ
