ભારતમાં વધી રહેલા સાયબર ગુનાઓનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે આ વર્ષના પ્રથમ ચાર મહિનામાં જ 7.4 લાખ ફરિયાદો નોંધાઈ છે જેમાં ભારતીયો સાથે 1750 કરોડ રૂપિયાની છેતરપિંડી થઈ છે. કેન્દ્ર સરકારે સાયબર ગુનેગારોને જડબાતોડ જવાબ આપવા અને લોકોમાં સાયબર સુરક્ષાની ભાવના પેદા કરવા માટે કડક પગલાં લીધાં છે. આ અંતર્ગત ટેલિકોમ સાયબર સિક્યોરિટી માટે નવા નિયમોનું નોટિફિકેશન બહાર પાડવામાં આવ્યું છે. સાયબર ક્રાઇમના કિસ્સામાં ઝડપી કાર્યવાહીની નીતિ હેઠળ, આ સમગ્ર સિસ્ટમના દરેક છેડાને સમયસર શોધી કાઢવામાં આવશે અને નિયંત્રિત કરવામાં આવશે.
કેન્દ્રએ છ કલાકમાં માહિતી આપવાની રહેશે
ટેલિકોમ્યુનિકેશનના કોઈપણ ક્ષેત્રમાં કામ કરતી કંપનીઓએ હવે દરેક કિંમતે મુખ્ય દૂરસંચાર સુરક્ષા અધિકારીની નિમણૂક કરવી પડશે. ટેલિકોમ કંપનીઓ, ભલે ગમે તેટલા નાના કે મોટા પાયે કોઈપણ સાયબર અપરાધ કરવામાં આવ્યો હોય, તેણે તેના વિશેની દરેક માહિતી મહત્તમ છ કલાકની અંદર તેમની મુખ્ય ટેલિકોમ્યુનિકેશન સિક્યુરિટી દ્વારા કેન્દ્રને આપવાની રહેશે.
24 કલાકમાં પગલાં લેવા પડશે
આ નિવેદનમાં અસરગ્રસ્ત સિસ્ટમની વર્તમાન વિગતો સાથે આવી તમામ ઘટનાઓની વિગતો હશે. સાયબર ક્રાઇમ અથવા સાયબર સુરક્ષા ભંગના કિસ્સામાં, 24 કલાકની અંદર ટેલિકોમ કંપનીઓએ કેન્દ્ર સરકાર અથવા કેન્દ્રીય એજન્સીઓને અસરગ્રસ્ત સેવાઓ અથવા નેટવર્ક વપરાશકર્તાઓની વિગતો, તેમની નિષ્ફળતાનો સમયગાળો, ભૌગોલિક વિસ્તારો વગેરેની વિગતો સબમિટ કરવાની રહેશે. આ સમયગાળા દરમિયાન, સુધારણા સંબંધિત પગલાં લેવાના અથવા પ્રસ્તાવિત કરવાના રહેશે.
IMEI નંબર કેન્દ્રમાં રજીસ્ટર કરાવવાનો રહેશે
નિયમ પ્રમાણે, મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપની પાસે ‘ઇન્ટરનેશનલ મોબાઇલ ઇક્વિપમેન્ટ આઇડેન્ટિટી’ (IMEI) નંબર પણ હોય છે. મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપનીઓએ પ્રથમ વેચાણ પહેલા આવા ઉપકરણનો IMEI નંબર ભારત સરકાર પાસે રજીસ્ટર કરાવવો પડશે. તપાસ બાદ સિસ્ટમમાં જોવા મળતી ખામીઓને દૂર કરવા માટે સાયબર સિસ્ટમને ફરીથી વધુ સતર્ક કરવામાં આવશે. જ્યારે પણ નવી ખામી સામે આવશે ત્યારે આ પ્રક્રિયાને અનુસરવામાં આવશે.
કેન્દ્ર પાસે ડેટા મેળવવાનો અધિકાર છે
કેન્દ્ર સરકારના નોટિફિકેશનનો હેતુ ભારતીય સંચાર વ્યવસ્થા અને સેવાઓને સુરક્ષિત રાખવાનો છે. તેથી, દૂરસંચાર સેવાઓ પૂરી પાડતી ટેલિકોમ કંપનીઓ, અથવા ટેલિકોમ્યુનિકેશન્સની સ્થાપના અથવા સંચાલન અથવા જાળવણી માટે, ચોક્કસ સમયમર્યાદામાં સુરક્ષા ઘટનાઓની જાણ કરવી જરૂરી રહેશે. આ નિયમો સાથે, કેન્દ્ર સરકાર અથવા તેની અધિકૃત એજન્સીને સાયબર સુરક્ષાના કારણોસર ટેલિકોમ કંપનીઓ પાસેથી ટ્રાફિક ડેટા અને અન્ય કોઈપણ પ્રકારનો ડેટા (સંદેશાઓની સામગ્રી સિવાય) મેળવવાનો અધિકાર હશે.
સાયબર સિક્યોરિટી પોલિસી પણ અપનાવવી પડશે
નવા ટેલિકોમ એક્ટના ડ્રાફ્ટ નિયમો અનુસાર, ટેલિકોમ કંપનીઓ માટે ટેલિકોમ સાયબર સુરક્ષા નીતિ અપનાવવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આમાં સુરક્ષા સુરક્ષા, જોખમ વ્યવસ્થાપન અભિગમ, ક્રિયાઓ, તાલીમ, નેટવર્ક પરીક્ષણ અને ધમકી મૂલ્યાંકનનો પણ સમાવેશ થવો જોઈએ.
