હિન્દુ ધર્મમાં નવરાત્રીના નવ દિવસનું વિશેષ મહત્વ છે. નવ દિવસના દરેક દિવસે દેવીના વિવિધ સ્વરૂપોની પૂજા, પૂજા અને મંત્રોચ્ચાર કરીને દેવી પ્રસન્ન થાય છે. નવરાત્રિના ચોથા દિવસે દેવી દુર્ગાના કુષ્માંડા સ્વરૂપની પૂજા કરવાની પરંપરા છે, જેની પૂજા કરવાથી ભક્તના જીવનથી સંબંધિત તમામ પરેશાનીઓ દૂર થઈ જાય છે અને તમામ મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે.
માતાનું સ્વરૂપ
મા કુષ્માંડાના શરીરનું તેજ અને તેજ પણ સૂર્ય સમાન છે, તેના તેજની સરખામણી તેની સાથે કરી શકાય છે. તેમની શક્તિ અને પ્રભાવની તુલના અન્ય કોઈ દેવ અથવા દેવી કરી શકતા નથી. તેમની તેજ અને પ્રકાશથી દસ દિશાઓ પ્રકાશિત થઈ રહી છે. બ્રહ્માંડના તમામ પદાર્થો અને જીવોમાં હાજર પ્રકાશ એ તેમનો પડછાયો છે. તેણીને આઠ હાથ છે, તેથી તે અષ્ટભુજાદેવી તરીકે પણ ઓળખાય છે. તેમના સાત હાથમાં અનુક્રમે કમંડલુ, ધનુષ્ય, બાણ, કમળનું ફૂલ, અમૃત પાત્ર, ચક્ર અને ગદા છે. આઠમા હાથમાં માળા છે જે તમામ સિદ્ધિઓ અને સંપત્તિ આપે છે અને તેનું વાહન સિંહ છે.
ઉપાસના
કુષ્માંડાની પૂજામાં કુમકુમ, મૌલી, અક્ષત, સોપારી, કેસર અને શૃંગાર વગેરે ભક્તિભાવથી ચઢાવો. જો સફેદ કોળું અથવા કુમ્હરા હોય તો તેને માતરણીને અર્પણ કરો, પછી દુર્ગા ચાલીસાનો પાઠ કરો અને અંતે ઘીનો દીવો અથવા કપૂરથી મા કુષ્માંડાની આરતી કરો. આરતી પછી તે દીવો આખા ઘરમાં પ્રગટાવો, આવું કરવાથી ઘરમાંથી નકારાત્મકતા દૂર થાય છે. હવે તમારા પરિવારની સુખ, સમૃદ્ધિ અને મુશ્કેલીઓથી રક્ષણ માટે માતા કુષ્માંડાના આશીર્વાદ લો. જો અપરિણીત છોકરીઓ કુષ્માંડાની પૂજા કરે છે, તો તેમને તેમની પસંદગીનો વર મળે છે.
કુષ્માંડા દેવીની પૂજાનું મહત્વ
દેવી કુષ્માંડા તેના ભક્તોને રોગ, દુ:ખ અને વિનાશથી મુક્ત કરે છે અને તેમને જીવન, ખ્યાતિ, શક્તિ અને જ્ઞાન આપે છે. જે વ્યક્તિ વિશ્વમાં પ્રસિદ્ધિ ઈચ્છે છે તેણે માતા કુષ્માંડાની પૂજા કરવી જોઈએ. દેવીની કૃપાથી તે વિશ્વમાં ખ્યાતિ પ્રાપ્ત કરશે.