ઈમરજન્સી દરમિયાન બંધારણમાં શું બદલાવ કરવામાં આવ્યો? તમને જાણીને નવાઈ લાગશે

38મો સુધારો

તત્કાલીન વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીએ કટોકટી પછી તરત જ બંધારણમાં એક મહત્વપૂર્ણ સુધારો કર્યો હતો, તેને 38મો બંધારણીય સુધારો કહેવામાં આવે છે. આ દ્વારા ન્યાયતંત્ર પાસેથી કટોકટીની સમીક્ષા કરવાનો અધિકાર છીનવી લેવામાં આવ્યો હતો.

39મો સુધારો

39મો સુધારો બંધારણના 38મા સુધારાના માત્ર બે મહિના બાદ કરવામાં આવ્યો હતો. આ બંધારણીય સુધારો ઈન્દિરા ગાંધીને વડાપ્રધાન તરીકે રાખવાનો હતો. વાસ્તવમાં, અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે ઈન્દિરા ગાંધીની ચૂંટણીને રદ કરી દીધી હતી, પરંતુ આ સુધારા દ્વારા વડાપ્રધાન પદ પર નિયુક્ત વ્યક્તિની ચૂંટણીની ચકાસણીનો અધિકાર કોર્ટ પાસેથી છીનવી લેવામાં આવ્યો હતો. આ સુધારા મુજબ સંસદ દ્વારા રચવામાં આવેલી સમિતિ જ વડાપ્રધાનની ચૂંટણીની તપાસ કરી શકે છે.

42મો સુધારો

કટોકટી દરમિયાન, ઇન્દિરા ગાંધીની સરકારે 42મો સુધારો કર્યો, તે સૌથી વિવાદાસ્પદ સુધારાઓમાંનો એક હતો. આ દ્વારા નાગરિકોના મૂળભૂત અધિકારોની તુલનામાં રાજ્યની નીતિના નિર્દેશક સિદ્ધાંતોને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી હતી. એટલે કે, સુધારા દ્વારા, સામાન્ય માણસને તેના મૂળભૂત અધિકારોથી વંચિત રાખવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી હતી. હવે કેન્દ્ર સરકારને કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવાના નામે કોઈપણ રાજ્યમાં સૈન્ય અથવા પોલીસ દળો મોકલવાની સત્તા હતી. આ સુધારાથી ન્યાયતંત્ર સંપૂર્ણપણે નબળું પડી ગયું હતું.

કટોકટી પછી કરવામાં આવેલ મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો

ઈમરજન્સી પછી જ્યારે મોરારજી દેસાઈના નેતૃત્વમાં જનતા પાર્ટીની સરકાર બની ત્યારે બંધારણમાં અનેક સુધારા કરવામાં આવ્યા હતા. આમાં સૌથી મહત્વનો 44મો સુધારો છે. આ અંતર્ગત ભવિષ્યમાં બંધારણની સત્તાનો દુરુપયોગ ન થાય તેની ખાતરી કરવામાં આવી હતી. આ સુધારા દ્વારા, એવી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી કે કલમ 352 હેઠળ, જ્યાં સુધી કેન્દ્રીય કેબિનેટ તેમને લેખિતમાં આવો પ્રસ્તાવ મોકલે નહીં ત્યાં સુધી રાષ્ટ્રપતિ કટોકટી જાહેર કરી શકતા નથી. કટોકટીની ઘોષણા માટે સંસદના બંને ગૃહો દ્વારા એક મહિનાની અંદર મંજૂરી મેળવવી ફરજિયાત છે, આ પછી જ કટોકટી માત્ર છ મહિના માટે જ અમલમાં રહી શકે છે.