India China: પાડોશી દેશ ચીને છેલ્લા એક મહિનામાં ચાર વખત ભારતીય રાજ્ય અરુણાચલ પ્રદેશને પોતાનો ભાગ હોવાનો દાવો કરતા વાંધાજનક નિવેદનો આપ્યા છે, પરંતુ જ્યારે ભારતે એકવાર ફિલિપાઈન્સની રાષ્ટ્રીય સાર્વભૌમત્વનું સમર્થન કરતું નિવેદન આપ્યું છે ત્યારે તે નારાજગીની લાગણી અનુભવી રહ્યું છે. ફિલિપાઈન્સની મુલાકાતે ગયેલા વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે ફિલિપાઈન્સને તેના રાષ્ટ્રીય સાર્વભૌમત્વને લઈને સંપૂર્ણ સમર્થન આપવાની વાત જ નથી કરી પરંતુ ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રની સ્થિતિને ધ્યાનમાં લઈને તેને વધુ મજબૂત બનાવવાનું આહ્વાન કર્યું છે. ભારત અને ફિલિપાઈન્સ વચ્ચે વર્તમાન સંરક્ષણ અને વ્યૂહાત્મક સહયોગ અંગે પણ જણાવાયું છે.
ભારત અને ચીન વચ્ચે સરહદ વિવાદ
ફિલિપાઈન્સના વિદેશ મંત્રી એનરિક મનાલો સાથે દ્વિપક્ષીય વાટાઘાટો બાદ જયશંકરે પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં ઉપરોક્ત સ્પષ્ટ નિવેદન આપ્યું હતું. જે રીતે ભારત અને ચીન વચ્ચે અરુણાચલ પ્રદેશ અને પૂર્વી લદ્દાખની સરહદ પર વિવાદ ચાલી રહ્યો છે તેવી જ રીતે કોઈ પણ ભારતીય વિદેશ મંત્રી દ્વારા ચીન સાથેના કોઈપણ અન્ય દેશના વિવાદિત ભૌગોલિક ક્ષેત્ર તરફ ઈશારો કરતું આ કોઈ જાહેર મંચ પરનું પ્રથમ નિવેદન છે. ફિલિપાઇન્સ અને ચીન વચ્ચે ભૌગોલિક ક્ષેત્ર અંગે. થોડા દિવસો પહેલા સાઉથ ચાઈના સી પાસે ફિલિપાઈન્સના જહાજ પર ચીને વોટર કેનનથી હુમલો કર્યો હતો.
ભારત અને ફિલિપાઈન્સ વચ્ચેના સંબંધો
દરમિયાન, જયશંકર ફિલિપાઈન્સ પહોંચી ગયા છે જ્યાં તેમણે વિદેશ મંત્રી મનાલો અને રાષ્ટ્રપતિ બોનાબોંગ માર્કોસ સાથે મુલાકાત કરી હતી. મનાલો સાથેની બેઠક બાદ યોજાયેલી પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં જયશંકરે કહ્યું હતું કે બંને લોકશાહી દેશો (ભારત અને ફિલિપાઈન્સ) કાયદાના શાસનનું સમર્થન કરે છે અને આ સંદર્ભમાં તેમની મિત્રતાને આગળ વધારવા માંગે છે. આજે, હું રાષ્ટ્રીય સાર્વભૌમત્વના મુદ્દા પર ફિલિપાઈન્સને ભારતના સંપૂર્ણ સમર્થનનો પુનરોચ્ચાર કરવાની આ તકનો લાભ લઈ રહ્યો છું.
આર્થિક સહયોગના નવા મુદ્દા
જયશંકરે ફિલિપાઈન્સ સાથે રાજનીતિ, સંરક્ષણ, સુરક્ષા અને દરિયાઈ સહયોગ, વેપાર અને રોકાણ, શિક્ષણ, ડિજિટલ અને સપ્લાય ચેઈન જેવા મુદ્દાઓ પર સહયોગ અંગે પણ વાત કરી છે. વૈશ્વિક કંપનીઓ ચાઇના પ્લસ વન (ચાઇના સિવાયના દેશમાં ફેસિલિટી સ્થાપવાનું મેન્યુફેક્ચરિંગ સેક્ટર) હેઠળ ભારત અને ફિલિપાઇન્સ બંનેને મહત્ત્વના દેશો તરીકે ગણી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં તેમની વચ્ચે આર્થિક સહયોગના નવા મુદ્દાઓ પર પણ ચર્ચા થઈ રહી છે.
દરિયાઈ વિસ્તારમાં વિવાદ
ભારતીય વિદેશ મંત્રીના આ નિવેદનના થોડા કલાકો બાદ જ્યારે ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા લિન જિયાનને આ અંગે પૂછવામાં આવ્યું તો તેમનો જવાબ હતો કે દરિયાઈ વિસ્તારનો વિવાદ સંબંધિત દેશો વચ્ચેનો મામલો છે અને કોઈ ત્રીજો દેશ આ મામલે હસ્તક્ષેપ કરી શકે નહીં. કરવાની સ્થિતિમાં નથી. અમે સંબંધિત દેશોને દક્ષિણ ચીન સાગરના મુદ્દાની વાસ્તવિકતા સમજવા, ચીનની સાર્વભૌમત્વ અને દરિયાઈ હિતોનું સન્માન કરવા અને પ્રદેશમાં શાંતિ અને સ્થિરતા સ્થાપિત કરવામાં મદદ કરવા વિનંતી કરીશું.
ચીનનો ભૌગોલિક વિવાદ
દક્ષિણ ચીન સમુદ્ર એ પ્રશાંત મહાસાગરમાં આવેલો વિસ્તાર છે જ્યાં ચીનનો દક્ષિણ ભાગ અને આસિયાનના લગભગ તમામ દેશો આવેલા છે. આ ક્ષેત્રની સ્થિતિઃ ચીનનો ફિલિપાઈન્સ, વિયેતનામ, મલેશિયા, તાઈવાન અને બ્રુનેઈ સાથે ભૌગોલિક વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. આ વિવાદને કારણે ફિલિપાઈન્સે યુનાઈટેડ નેશન્સ ઓર્ગેનાઈઝેશન ફોર રિઝોલ્યુશન ઓફ મેરીટાઇમ ડિસ્પ્યુટ્સ (UNCLOS)માં ચીન વિરુદ્ધ કેસ દાખલ કર્યો હતો.
હિંદ મહાસાગરમાં બધા માટે મફત અને સમાન તક
UNCLOS એ ફિલિપાઈન્સની તરફેણમાં નિર્ણય લીધો હતો પરંતુ ચીન તેને સ્વીકારતું નથી. ભારત સત્તાવાર રીતે એવું પણ કહેતું આવ્યું છે કે UNCLOSના સિદ્ધાંતો અને કાયદાઓ હેઠળ હિંદ મહાસાગરને તમામ દેશો માટે મુક્ત અને સમાન તક બનાવવા પર ભાર મૂકવો જોઈએ. જયશંકરે ફિલિપાઈન્સના વિદેશ મંત્રી સાથેની પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં પણ ભારતના આ વલણનો પુનરોચ્ચાર કર્યો છે.
