
આખી દુનિયા જોવી કોઈ માટે ભાગ્યે જ શક્ય હશે, પરંતુ દરેક વ્યક્તિ તેને સમજવા માટે નકશાનો ઉપયોગ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તમને કહેવામાં આવે કે તમે શાળાના સમયથી જે નકશા જોઈ રહ્યા છો તેમાંથી મોટાભાગના ખોટા છે, તો તમને કેવું લાગશે? હકીકતમાં, વિશ્વનો નકશો વિશ્વનું સાચું ચિત્ર બતાવતો નથી અને ઘણા દેશોનો આકાર વિકૃત થઈ ગયો છે.
મોટાભાગના નકશા ખોટા છે
એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે વિશ્વના મોટાભાગના નકશા સચોટ હોવાની નજીક પણ નથી, સચોટ તો વાત જ છોડી દો. વૈજ્ઞાનિકો તો એવું પણ માને છે કે દુનિયામાં એવો કોઈ નકશો નથી જે કદ, અંતર, લંબાઈ વગેરે જેવા ચોકસાઈના કોઈપણ ધોરણોને પૂર્ણ કરે, એટલે કે, તે ગમે તે નકશો હોય, તેમાં કેટલીક ભૂલો હશે જ.
આ નકશાનો સૌથી વધુ ઉપયોગ થાય છે
સામાન્ય રીતે વિશ્વમાં 10 પ્રકારના વિશ્વ નકશા હોય છે, જેમાંથી મર્કેટર નકશાનો સૌથી વધુ ઉપયોગ થાય છે. તમને જણાવી દઈએ કે, તે ગેરાર્ડસ મર્કેટર દ્વારા 1569 માં બનાવવામાં આવ્યું હતું, જેનો હેતુ ખલાસીઓને યોગ્ય દિશા બતાવવાનો હતો. આશ્ચર્યજનક રીતે, આ નકશાની શરૂઆતથી જ ટીકા થઈ રહી છે. એવું કહેવાય છે કે તે જમીનના મોટા ટુકડાઓનો આકાર દર્શાવે છે, પરંતુ જેમ જેમ આપણે ધ્રુવની નજીક જઈએ છીએ તેમ તેમ ચોકસાઈ બગડતી જાય છે.
મર્કેટર વિકલ્પ ઉપલબ્ધ છે
બીજો સૌથી લોકપ્રિય નકશો ગેલ-પીટર્સ નકશો છે, જે 1947 માં જર્મન ઇતિહાસકાર અને ફિલ્મ નિર્માતા આર્નો પીટર્સ દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યો હતો. તેનો ઉપયોગ મર્કેટરના વિકલ્પ તરીકે પણ થાય છે. તેને અન્ય નકશા કરતાં વધુ સારું માનવામાં આવે છે કારણ કે તે એકદમ સચોટ માનવામાં આવે છે. આ જ કારણ છે કે તેને બોસ્ટન સ્કૂલ દ્વારા માન્યતા આપવામાં આવી છે અને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર પણ તેને સ્વીકારે છે. જોકે, તેમાં કેટલીક નાની ભૂલો પણ છે.
આર્થર રોબિન્સન નકશો
અમેરિકન નકશાકાર આર્થર રોબિન્સને પણ એક નકશો તૈયાર કર્યો હતો, તે 1963 માં વિકસાવવામાં આવ્યો હતો અને તે તેની ચોકસાઈ તેમજ સુંદરતા માટે જાણીતો છે. આમાં, દરેક બોર્ડર સુંદર રીતે કોતરવામાં આવી છે. તેવી જ રીતે, જાપાની આર્કિટેક્ટ હાજીમે નારુકાવાએ 1999 માં ઓર્થાગ્રાફ નકશો ડિઝાઇન કર્યો હતો, જે ગોળાકાર સપાટીને 96 ત્રિકોણમાં વિભાજીત કરે છે. આને બધા નકશાઓમાં સૌથી સચોટ પણ માનવામાં આવે છે.
દુનિયાનો નકશો ખોટો કેમ છે?
વિશ્વના મોટાભાગના નકશા ઇતિહાસની સામ્રાજ્યવાદી શક્તિઓને અતિશયોક્તિપૂર્ણ બતાવવા માટે પણ કુખ્યાત છે. ગ્રીનલેન્ડ નકશા પર બતાવેલ કરતાં ઘણું નાનું છે. આ ટાપુનું કદ આફ્રિકા જેટલું દર્શાવવામાં આવ્યું છે, જ્યારે વાસ્તવમાં તે ગ્રીનલેન્ડ કરતા 14.5 ગણું મોટું છે. મોટાભાગના વિશ્વના નકશામાં, સ્કેન્ડિનેવિયન દેશોને ભારત કરતા મોટા દર્શાવવામાં આવ્યા છે, જોકે આ પણ સાચું નથી.
