કર્ણાટકના બે પ્રભાવશાળી સમુદાયો, લિંગાયત અને વોક્કાલિગા, રાજ્યની સિદ્ધારમૈયા સરકાર સામે મોરચો શરૂ કરવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે. વિવાદાસ્પદ જાતિ વસ્તી ગણતરી અહેવાલ કેબિનેટ સમક્ષ રજૂ કરવાના સરકારના નિર્ણય અંગે બંને સમુદાયોમાં ભારે નારાજગી છે. તેઓ તેને તેમના રાજકીય પ્રભાવ માટે ખતરો માની રહ્યા છે. શાસક કોંગ્રેસની અંદર અને બહારથી સરકાર પર દબાણ વધી રહ્યું છે. ખાસ કરીને કોંગ્રેસના ધારાસભ્યોએ પોતે જાતિ સર્વેક્ષણ રિપોર્ટ સાથે અસંમતિ વ્યક્ત કરી છે. આ મુદ્દા પર સરકારનું વલણ 17 એપ્રિલના રોજ મળનારી ખાસ કેબિનેટ બેઠકમાં નક્કી કરવામાં આવશે, જે વિવિધ સમુદાયોની ભાવિ વ્યૂહરચના પર અસર કરી શકે છે.
નાયબ મુખ્યમંત્રી ડીકે શિવકુમાર, જે વોક્કાલિગા સમુદાયના છે, તેમણે મંગળવારે પોતાના પક્ષના વોક્કાલિગા ધારાસભ્યોને મળ્યા અને રિપોર્ટ પર તેમનો અભિપ્રાય માંગ્યો. તેમણે મીડિયાને કહ્યું, “એક સમુદાયના પ્રતિનિધિ તરીકે, હું ઈચ્છું છું કે આપણે સાથે મળીએ અને કેબિનેટ બેઠકમાં આપણો દૃષ્ટિકોણ મજબૂતીથી રજૂ કરીએ.” જોકે, તેમણે પોતાનો અભિપ્રાય જાહેર કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
લિંગાયત-વોક્કાલિગા વસ્તી હિસ્સા અંગે વિવાદ
જાતિ સર્વેક્ષણનો સત્તાવાર અહેવાલ હજુ આવવાનો બાકી છે, પરંતુ લિંગાયતો અને વોક્કાલિગા રાજ્યની વસ્તીના એક ચતુર્થાંશ કરતા પણ ઓછા છે. તેમની વસ્તીનો હિસ્સો કુરુબાઓ કરતા ઘણો વધારે નથી, જે પ્રમાણમાં પછાત જાતિ જૂથ છે. લિંગાયત અને વોક્કાલિગા જાતિ સંગઠનો અને નેતાઓએ સર્વેના તારણો પર સવાલ ઉઠાવ્યા છે. તેઓ દાવો કરે છે કે તેમની વસ્તી ઓછી આંકવામાં આવી છે. કર્ણાટકમાં લિંગાયતો અને વોક્કાલિગાઓની વસ્તી હિસ્સા અંગેનો આ સંઘર્ષ કંઈ નવો નથી.
લિંગાયતો અને વોક્કાલિગાઓને અવગણવા મુશ્કેલ છે.
કોંગ્રેસનું વર્તમાન સામાજિક ગઠબંધન લિંગાયતો અને વોક્કાલિગાઓને સંપૂર્ણપણે અવગણી શકે નહીં. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં એક્ઝિટ પોલ વધુને વધુ ખોટા બન્યા છે. ૨૦૨૩ની કર્ણાટક ચૂંટણી માટેના ઇન્ડિયા ટુડે-એક્સિસ માય ઇન્ડિયાના એક્ઝિટ પોલમાં કોંગ્રેસના મત હિસ્સા (વાસ્તવિક ૪૩.૨% સામે ૪૩%) અને બેઠકો (વાસ્તવિક ૧૩૫ સામે ૧૨૨-૧૪૦) ની સચોટ આગાહી કરવામાં આવી હતી. એક્સિસ માય ઇન્ડિયાના એક્ઝિટ પોલ દ્વારા આપવામાં આવેલા જાતિવાર સમર્થન આંકડા દર્શાવે છે કે વોક્કાલિગા અને લિંગાયતોમાં કોંગ્રેસને 24-20 ટકા મત મળ્યા છે.
વોક્કાલિગા વિરોધ અને ચેતવણી
વોક્કાલિગા સમુદાયની સર્વોચ્ચ સંસ્થા, વોક્કાલિગા સંઘે મંગળવારે એક કટોકટી બેઠક યોજી છે અને રાજ્યવ્યાપી વિરોધ પ્રદર્શનનું આયોજન કર્યું છે. સંઘે ચેતવણી આપી છે કે જો જાતિગત વસ્તી ગણતરી લાગુ કરવામાં આવે તો તેઓ કોંગ્રેસ સરકાર પાડી દેવામાં આવે ત્યાં સુધી આંદોલન શરૂ કરી શકે છે.
રાજકીય કટોકટીના સંકેતો
જાતિ વસ્તી ગણતરીના અહેવાલને કારણે, કર્ણાટકની કોંગ્રેસ સરકાર ગંભીર રાજકીય સંકટનો સામનો કરી રહી હોય તેવું લાગે છે. શાસક પક્ષમાં જ મતભેદો બહાર આવવા લાગ્યા છે, ખાસ કરીને એવા સમુદાયોના નેતાઓમાં જેમની વસ્તી ડેટામાં ઘટી હોવાનું દર્શાવવામાં આવ્યું છે.
કોંગ્રેસ પાસે પણ તક છે
કોંગ્રેસ પાસે કર્ણાટકના સૌથી સફળ રાજકીય જોડાણને પુનર્જીવિત કરવાની તક છે. 2023ની કર્ણાટક ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે 60 ટકાથી વધુ વિધાનસભા મતવિસ્તારો (AC) જીતી હતી. આમાં, તેનો મત હિસ્સો 43 ટકા હતો, પરંતુ કોંગ્રેસે 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં તેનો મત હિસ્સો 45.6 ટકા કર્યો, પરંતુ કોંગ્રેસ રાજ્યના 28 સંસદીય મતવિસ્તારો (PC) માંથી માત્ર નવ બેઠકો જીતી શકી. મતોમાં આ ઘટાડાનું મુખ્ય કારણ ભાજપ અને જેડી(એસ) વચ્ચેનું જોડાણ હતું, જેને અનુક્રમે લિંગાયતો અને વોક્કાલિગાઓનો ટેકો છે.
હવે બધાની નજર 17 એપ્રિલે યોજાનારી કેબિનેટની બેઠક પર છે, જે નક્કી કરશે કે સરકાર રિપોર્ટ સ્વીકારશે કે સમુદાયોના દબાણ હેઠળ પાછળ હટશે.
