Explainer : શું તમે હોમ લોન લીધી છે? શું તમે અપેક્ષા રાખતા હતા કે RBI રેપો રેટ ઘટાડશે જેથી તમારી EMI સસ્તી થઈ શકે? શું તમે ભવિષ્યમાં તમારી હોમ લોનને ટોપ અપ કરવાનું વિચારી રહ્યા છો? ત્યારે તમારે આ વાત રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)ના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસ પાસેથી જાણવી જોઈએ, કારણ કે આવનારા દિવસોમાં તમને હોમ લોન ટોપ-અપ કરાવવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ ગુરુવારે ઓગસ્ટ માટે દ્વિ-માસિક નાણાકીય નીતિ રજૂ કરી હતી. સેન્ટ્રલ બેંકે સતત નવમી વખત રેપો રેટને 6.5 ટકા પર યથાવત રાખ્યો છે. આ રીતે, જેમને હોમ લોનની EMI ઓછી થવાની અપેક્ષા છે તેઓ હાલમાં આંચકામાં છે. દરમિયાન, આરબીઆઈ ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે પણ હોમ લોન ટોપ-અપ કરવાના લોકોના વલણ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે.
હોમ લોન ટોપ-અપ પર RBIએ શું કહ્યું?
આરબીઆઈનું કહેવું છે કે લોકોની હોમ લોનને ટોપ અપ કરવાના વલણમાં વધારો થયો છે. આ ચિંતાનો વિષય છે, તે પણ એવા સમયે જ્યારે શેરબજારમાં લોકોનું રોકાણ વધી રહ્યું છે. આથી બેંકો અને લોન પ્રોવાઈડર્સે આ અંગે સાવધ રહેવાની જરૂર છે. તેણે બેંકોને હોમ લોન ટોપ-અપના ઉપયોગની તપાસ કરવા પણ કહ્યું છે.
શક્તિકાંત દાસે કહ્યું કે હોમ લોન ટોપ-અપ ઝડપી ગતિએ વધી રહ્યું છે. ગોલ્ડ લોનની જેમ, બેંકો અને એનબીએફસી પણ તેને ઝડપથી લોકોને ઉપલબ્ધ કરાવી રહી છે. પરંતુ એવું જોવામાં આવ્યું છે કે લોનની રકમ પ્રોપર્ટીની કિંમત, તેની સાથે સંકળાયેલા જોખમો અને ભંડોળના યોગ્ય ઉપયોગના પ્રમાણમાં હોવા અંગેના નિયમનકારી નિયમોનું પાલન કરવામાં આવતું નથી.
તેમણે કહ્યું કે કેટલાક લોકો હોમ લોન ટોપ-અપ સુવિધાનો વારંવાર ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. આનાથી લોનના નાણાંના બિનઉત્પાદક ઉપયોગની શક્યતા વધી જાય છે. આવી સ્થિતિમાં બેંકો અને અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓએ આવા કેસોની સમીક્ષા કરીને યોગ્ય પગલાં લેવાની જરૂર છે.
હોમ લોન ટોપ-અપ શું છે?
સામાન્ય રીતે, જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ હોમ લોન લે છે, ત્યારે તે મિલકતની કિંમતના પ્રમાણમાં ઉપલબ્ધ મહત્તમ લોન લે છે. આ પછી, જ્યારે થોડા સમય પછી તેની પ્રોપર્ટીની કિંમત વધી જાય છે અને વ્યક્તિએ હોમ લોનનો અમુક હિસ્સો ચૂકવી દીધો હોય છે, તો તે બેંકમાં જાય છે અને લોન ટોપ અપ કરાવે છે.
તમે આને કારના ઉદાહરણથી સમજી શકો છો. ધારો કે તમે સર્વિસિંગ સમયે તમારી કારનું કૂલન્ટ બદલ્યું છે. થોડા સમય પછી તમે ફરીથી તમારી કાર સેવા માટે લઈ ગયા. આ વખતે તમારું શીતક બગડ્યું નથી, પણ થોડું ઓછું થઈ ગયું છે. આવી સ્થિતિમાં, તેને બદલવાને બદલે, તમે તેને ટોપ અપ કરાવ્યું. આ તમારી શીતકની કાર્યક્ષમતા ઓછી કિંમતે ફરી વધારે છે.
એ જ રીતે, હોમ લોન ટોપ-અપ કર્યા પછી, લોકોના EMIમાં ખાસ તફાવત નથી. ઊલટું, સસ્તા વ્યાજે મળેલા આ નાણાં તેમની તરલતામાં વધારો કરે છે. નિયમો અનુસાર, હોમ લોન ટોપ-અપની રકમનો ઉપયોગ મિલકતની જાળવણી અથવા તેમાં કોઈપણ ફેરફાર માટે થવો જોઈએ. પરંતુ આજના સમયમાં તેના અન્ય ઉપયોગની શક્યતાઓ નકારી શકાય તેમ નથી.
શેરબજારમાં ટોપ-અપ રકમનું રોકાણ કરવામાં આવી રહ્યું છે
હોમ લોન ટોપ-અપ અંગે આરબીઆઈની ચિંતા પણ વાજબી છે કારણ કે તાજેતરના સમયમાં દેશમાં શેરબજારમાં લોકોનું રોકાણ વધ્યું છે. સરકાર પણ આ બાબતથી વાકેફ છે અને તેથી શેરબજારમાં રોકાણને નિરુત્સાહિત કરવા બજેટમાં શોર્ટ ટર્મ કેપિટલ ગેઈન ટેક્સ અને લોંગ ટર્મ કેપિટલ ગેઈન ટેક્સ અંગે ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે. લોકો શેરબજારમાં રોકાણ વધારી રહ્યા છે અથવા ઇક્વિટી સંબંધિત સાધનો જેવા કે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ વગેરેની અસર એ રહી છે કે બેંકોની થાપણો સતત ઘટી રહી છે.
થોડા દિવસો પહેલા આરબીઆઈના એક રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે બેંકોની થાપણો ઘટી રહી છે કારણ કે બેંકોમાં પૈસા રાખવાને બદલે લોકો તેને શેરબજાર વગેરેમાં અહીં-ત્યાં રોકાણ કરી રહ્યા છે. જૂન મહિના સુધીમાં, દેશની વ્યાપારી બેંકોની થાપણોની વૃદ્ધિ ઘટીને 10.64 ટકા થઈ હતી, જ્યારે સમાન સમયગાળા દરમિયાન તેમની પાસે આવતી લોનની માંગ 13.88 ટકા વધુ રહી હતી. જેના કારણે બેંકો સામે બેલેન્સ પેમેન્ટનું મોટું સંકટ ઊભું થયું છે.
નાણાકીય નીતિની જાહેરાત કરતી વખતે પણ, આરબીઆઈના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે કહ્યું હતું કે લોન અને ડિપોઝિટની વૃદ્ધિ વચ્ચેનું વધતું અંતર આવનારા સમયમાં અસંતુલન સર્જશે. જેના કારણે બેંકો સામે તરલતાની સમસ્યા ઉભી થઈ શકે છે. આ બેંકો માટે માળખાકીય પ્રવાહિતાની સમસ્યાને જન્મ આપશે. તેમણે બેંકોને તેમના વિશાળ શાખા નેટવર્કનો લાભ લેવા અને વધુ થાપણોને આકર્ષવા માટે નવીન ઉત્પાદનો અને સેવાઓ શરૂ કરવા જણાવ્યું છે.
RBI ડિજિટલ લોન પર પણ નજર રાખે છે
દેશમાં લોન અને ડિપોઝિટ વચ્ચેના વધતા જતા અંતરથી પરેશાન આરબીઆઈએ પણ વધુને વધુ લોકપ્રિય ડિજિટલ લોન પર નજર રાખવાની જાહેરાત કરી છે. આરબીઆઈનું કહેવું છે કે તે દેશમાં ડિજિટલ ધિરાણના વિકાસ માટે પહેલાથી જ વિવિધ પગલાઓ પર કામ કરી રહી છે. હવે તે અનધિકૃત ડિજિટલ લોન આપતી એપ્સ (DLA)થી ઊભી થતી સમસ્યાઓ પર પણ નજર રાખશે. આના ઉકેલ માટે, તે બેંકો અને NBFCsની એક ભંડાર તૈયાર કરશે. આ રિપોઝીટરીની મદદથી ગ્રાહકોને આવી અનધિકૃત લોન આપતી એપ્સને ઓળખવામાં મદદ મળશે.
