શહેરોમાં વિકાસ સત્તાવાળાઓની ભૂમિકા સમીક્ષા હેઠળ છે – ખાસ કરીને તેમની જવાબદારી અને સ્વાયત્તતાની કેન્દ્રીય સ્તરે પ્રથમ વખત તપાસ કરવામાં આવી રહી છે. ખાસ વાત એ છે કે વિકાસ અધિકારીઓની કામગીરીની સમીક્ષા કરવા માટે કાર્યકારી જૂથની જવાબદારી ઉત્તર પ્રદેશને આપવામાં આવી છે, જ્યાં મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનો સાથે વિકાસ સત્તાવાળાઓની જવાબદારીઓની ગૂંચવણના સૌથી વધુ કિસ્સાઓ છે.
શહેરી સુધારણા દરમિયાન, આ કાર્યકારી જૂથ વિકાસ સત્તાવાળાઓ અંગેના મોટા નિર્ણયો લઈ શકે છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, પ્રથમ રાઉન્ડની બેઠકમાં ઘણા સૂચનો આવ્યા છે, જેમાંથી મુખ્ય છે વિકાસ સત્તામંડળોની કામગીરીને મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના દાયરામાં લાવવા માટે સ્પષ્ટ વ્યવસ્થા કરવી. આ માટે મહાનગરપાલિકાઓની સત્તા વધારવી પડશે.
એક સૂચન મોટા શહેરોમાં પ્રાદેશિક વિકાસ સત્તામંડળોની રચના કરવાનું છે, જે ચાર-પાંચ નજીકના શહેરોનો સમાવેશ કરીને સંકલિત આયોજન કરશે. કાર્યકારી જૂથોના સભ્યોએ લગભગ સર્વસંમતિથી સ્વીકાર્યું છે કે મોટાભાગની સમસ્યાઓ અધિકારો અને જવાબદારીઓ અંગે સ્પષ્ટ અને પારદર્શક સિસ્ટમના અભાવને કારણે ઊભી થાય છે. દેશભરના ઉદાહરણો ટાંકીને સભ્યોએ જણાવ્યું હતું કે શહેરોમાં રસ્તાઓની જાળવણી જેવા પાયાની કામગીરી પણ આ અસ્પષ્ટતાને કારણે થઈ રહી નથી.
વિકાસ સત્તાવાળાઓ વચ્ચે સંઘર્ષ જેવી સ્થિતિ
નિષ્ણાતોએ શહેરોમાં આયોજન અને વિકાસ માટે બે અલગ-અલગ ઓથોરિટી બનાવવાનું બીજું સૂચન પણ આપ્યું છે. હાલમાં વિકાસ સત્તાધીશોનું મુખ્ય કામ શહેરી આયોજન અને નવી યોજનાઓ લાવવાનું છે, પરંતુ તેઓ તેમની દખલગીરી છોડતા નથી. જેના કારણે ઘણા જૂના વિસ્તારોમાં પણ સુવિધા અને જાળવણી બાબતે મહાનગરપાલિકા અને વિકાસ સત્તાવાળાઓ વચ્ચે ઘર્ષણની સ્થિતિ છે.
ગરતાલા મ્યુનિસિપલ કમિશનર શૈલેષ યાદવ પણ કાર્યકારી જૂથમાં સામેલ હતા.
ઉત્તર પ્રદેશના અગ્ર સચિવ (શહેરી વિકાસ) અમૃત અભિજીત, વિકાસ સત્તાવાળાઓની કામગીરીની સમીક્ષા કરવા માટે રચાયેલા કાર્યકારી જૂથના સંયોજક છે. તેમના સિવાય કેરળના મુખ્ય સચિવ શર્મિલા મેરી જોસેફ અને હિમાચલ પ્રદેશના ધર્મશાલાના મ્યુનિસિપલ કમિશનર ઝફર ઈકબાલ અને ત્રિપુરાના અગરતલાના મ્યુનિસિપલ કમિશનર શૈલેષ યાદવને પણ કાર્યકારી જૂથમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. આ સિવાય મુઝફ્ફરનગર મ્યુનિસિપલ કમિશનર વિક્રમ વિરકરને પણ સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે.
નિષ્ણાતો તરીકે નેશનલ હાઇવે લોજિસ્ટિક્સ મેનેજમેન્ટ લિ. સીઈઓ પ્રકાશ ગૌર અને આંધ્રપ્રદેશના પૂર્વ મુખ્ય સચિવ સમીર શર્મા કાર્યકારી જૂથમાં છે. આ કાર્યકારી જૂથ ત્રણ મહિનામાં તેનો અહેવાલ આપશે. વિકાસ સત્તાવાળાઓ જેવી સંસ્થાઓની કામગીરી માટે પ્રમાણભૂત SOP તૈયાર કરવાની અપેક્ષા છે.
અધિકારો અને સત્તાઓનું કોઈ વિભાજન ન હોવું જોઈએ
કેન્દ્ર સરકાર માને છે કે રાજ્ય સરકારો, શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓ અને વિકાસ સત્તામંડળો વચ્ચે સત્તાનું સ્પષ્ટ વિતરણ હોવું જોઈએ, તો જ શહેરોની સ્થિતિ સુધરી શકે છે. તેમની વચ્ચે માત્ર અધિકારો અને સત્તાઓનું વિભાજન ન હોવું જોઈએ, પરંતુ સાથે મળીને કામ કરવા માટે અંગૂઠાનો પ્રમાણભૂત નિયમ હોવો જરૂરી છે. આ હેઠળ, વિકાસ અધિકારીઓએ શહેરો માટે યોજનાઓ બનાવવી પડશે અને તેના અમલીકરણમાં નાગરિક સંસ્થાઓને પણ મદદ કરવી પડશે.
