ઉત્તરાખંડ સરકારે આજે એટલે કે સોમવારથી સમાન નાગરિક સંહિતા (UCC) લાગુ કરી દીધી છે. જોકે ગોવામાં યુસીસી પહેલાથી જ અમલમાં છે, પરંતુ ઉત્તરાખંડ આઝાદી પછી આ કાયદો લાગુ કરનાર દેશનું પ્રથમ રાજ્ય બન્યું છે. આજે એક કાર્યક્રમમાં મુખ્યમંત્રી પુષ્કર ધામીએ યુસીસીના અમલીકરણની જાહેરાત કરી. કાર્યક્રમની શરૂઆત દીપપ્રાગટ્યથી થઈ. આ કાર્યક્રમમાં કેબિનેટ મંત્રીઓ સુબોધ ઉનિયાલ, રેખા આર્ય, ગણેશ જોશી, પ્રેમચંદ અગ્રવાલા, રાજ્યસભા સાંસદ નરેશ બંસલ અને ઉત્તરાખંડના મુખ્ય સચિવ રાધા રતુરી પણ હાજર રહ્યા હતા. ચાલો જાણીએ કે UCC શું છે અને તેના અમલીકરણ પછી ઉત્તરાખંડમાં કયા મોટા ફેરફારો થઈ શકે છે?
તે બંધારણના DPSP માં હાજર છે
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ (UCC) ભલે દેશના કાયદાનો ભાગ નથી, પરંતુ તેનો ઉલ્લેખ બંધારણના ચોથા ભાગમાં છે. રાજ્ય નીતિના નિર્દેશક સિદ્ધાંતો (DPSP) ની કલમ 44 UCC ના અમલીકરણનું નિર્દેશન કરે છે. જોકે આ કાયદેસર રીતે બંધનકર્તા નથી. આ જ કારણ છે કે દેશમાં UCC ને કાનૂની સ્વરૂપ આપવાની માંગ વારંવાર ઉઠી છે.
ઉત્તરાખંડે પહેલ કરી
રાષ્ટ્રીય સ્તરે UCC લાગુ કરવું સરળ નથી. ઘણા લોકોએ તેનો વિરોધ કર્યો છે. પરંતુ ઉત્તરાખંડ દેશનું પહેલું રાજ્ય બનવા જઈ રહ્યું છે જે રાજ્ય સ્તરે UCC લાગુ કરશે. તમને જણાવી દઈએ કે ભાજપે 2022 ની વિધાનસભા ચૂંટણી માટે મેનિફેસ્ટો બહાર પાડ્યો હતો. આમાં, યુસીસી લાગુ કરવાનું વચન આપવામાં આવ્યું હતું. તે જ સમયે, હવે પુષ્કર સિંહ ધામીના નેતૃત્વ હેઠળની સરકાર પોતાનું વચન પૂર્ણ કરવા જઈ રહી છે.
યુસીસી શું છે?
યુસીસીના નામ પરથી જ ખ્યાલ આવે છે કે આ કાયદો બધા નાગરિકોને સમાન અધિકારો પૂરા પાડવાની તરફેણમાં છે. આ કાયદો જાતિ, ધર્મ, લિંગ અથવા અન્ય કોઈપણ આધાર પર કોઈપણ નાગરિક સાથે ભેદભાવ કરતો નથી. તેના અમલ પછી, લગ્ન, છૂટાછેડા, ઉત્તરાધિકાર, વારસો અને મિલકતના વિવાદો સંબંધિત કાયદાઓમાં મોટા ફેરફારો થઈ શકે છે.
UCC થી શું બદલાશે?
ઉત્તરાખંડમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ (UCC) લાગુ થયા પછી, હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમ 1955 અને શરિયા કાયદો માન્ય રહેશે નહીં. તો ચાલો જાણીએ કે આનાથી ઉત્તરાખંડમાં કયા ફેરફારો થશે?
1. લગ્ન માટે, બધા છોકરાઓની ઉંમર ઓછામાં ઓછી 21 વર્ષ અને છોકરીઓની ઉંમર 18 વર્ષ હોવી જોઈએ.
2. લગ્નના 60 દિવસની અંદર લગ્નની નોંધણી કરાવવી ફરજિયાત રહેશે.
3. તમામ ધર્મના લોકો બાળકોને દત્તક લઈ શકશે. પરંતુ એક ધર્મનો વ્યક્તિ બીજા ધર્મના બાળકને દત્તક લઈ શકશે નહીં.
4. હલાલા અને બહુપત્નીત્વ જેવી પ્રથાઓ બંધ થશે. છોકરીઓ અને છોકરાઓને સમાન હિસ્સો મળશે.
5. લિવ-ઇન રિલેશનશિપમાં રહેતા કપલ્સ માટે રજિસ્ટ્રેશન કરાવવું ફરજિયાત રહેશે. તે જ સમયે, જો લિવ-ઇન રિલેશનશિપ વિના સાથે રહેતા દંપતીને બાળક હોય, તો તે બાળકને પરિણીત દંપતીના બાળક જેવા બધા અધિકારો મળશે.
6. સમાન નાગરિકતા હેઠળ મિલકત, ઉત્તરાધિકાર અને વારસાને લગતા વિવાદોનું સમાધાન કરવામાં આવશે.
7. ઉત્તરાખંડના રહેવાસીઓ સિવાય આ કાયદો અન્ય રાજ્યોમાંથી આવતા લોકો પર પણ લાગુ થશે. જોકે, અનુસૂચિત જનજાતિ અને સંરક્ષિત સમુદાયોને આ કાયદામાંથી બાકાત રાખવામાં આવશે. UCC તેમના પર લાગુ પડશે નહીં.
