ઇનિશિયલ પબ્લિક ઓફરિંગ (IPO) છેલ્લા કેટલાક સમયથી શેરબજારમાં ભારે હોબાળો મચાવી રહ્યો છે. ખાસ કરીને, બજાજ હાઉસિંગ ફાઇનાન્સના IPO પછી 114 ટકાનો બમ્પર લિસ્ટિંગ ગેઇન મળ્યો હતો. દરમિયાન, KRN હીટ એન્ડ એક્સ્ચેન્જર IPOનો GMP પણ 120 ટકાથી વધુનો લિસ્ટિંગ ગેઇન સૂચવે છે. વધુમાં, સ્વિગી, હ્યુન્ડાઈ અને NTPC ગ્રીન એનર્જી જેવા ઘણા મોટા મુખ્ય બોર્ડ IPO કતારમાં છે. SME IPOની સંખ્યા પણ વધી રહી છે.
આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે શું દરેક આઈપીઓમાં પૈસા રોકવા જોઈએ? આ વ્યૂહરચના કેટલી અસરકારક છે અને તેમાં નફો કે નુકસાનનો અવકાશ શું છે?
આટલા બધા IPO શા માટે આવી રહ્યા છે?
શેરબજારમાં હાલમાં તેજીની દોડ ચાલી રહી છે. આ તેજીનો લાભ લેવા માટે મોટાભાગની કંપનીઓ IPO લોન્ચ કરી રહી છે, જેથી તેમના શેર ઊંચા ભાવે લિસ્ટ થઈ શકે. ભૂતકાળના ડેટા પણ પુષ્ટિ કરે છે કે મોટાભાગના IPO તેજીની દોડ દરમિયાન આવે છે. આ માત્ર ભારતની વાત નથી, દુનિયાભરના બજારોમાં આવો જ ટ્રેન્ડ જોવા મળ્યો છે.
શું IPO લોટરી છે?
તાજેતરમાં સેબીએ એક રિપોર્ટ રજૂ કર્યો હતો. આ મુજબ, મોટાભાગના IPO રોકાણકારો ફાળવણીના એક સપ્તાહની અંદર 54 ટકા શેર વેચે છે. ઉપરાંત, 74 ટકા શેર એક વર્ષમાં વેચાય છે. આવી સ્થિતિમાં, ઘણા બજાર નિષ્ણાતો ચિંતા વ્યક્ત કરી રહ્યા છે કે IPOને લોટરી તરીકે ગણવામાં આવે છે, જે એક ખતરનાક વલણ છે. SME IPO વધુ નફો આપે છે, પરંતુ તેમાં હેરફેર અને નુકસાનનું જોખમ પણ વધારે છે.
શું દરેક IPOમાં રોકાણ યોગ્ય છે?
જો તમે માત્ર લિસ્ટિંગ લાભ માટે દરેક IPOમાં સબ્સ્ક્રાઇબ કરો છો, તો તમને નુકસાન પણ થઈ શકે છે. LIC અને Paytm જેવા મોટા IPO તેના ઉદાહરણ છે. LICનો IPO મે 2022માં આવ્યો હતો. પ્રાઇસ બેન્ડ રૂ. 902 થી રૂ. 949 હતી. પરંતુ, તે લગભગ 9 ટકાના ડિસ્કાઉન્ટ સાથે લિસ્ટેડ હતું. તેની લિસ્ટિંગ કિંમતથી આગળ પહોંચવામાં લગભગ 2 વર્ષ લાગ્યાં.
તે જ સમયે, Paytm ના IPOએ પણ રોકાણકારોને સખત માર માર્યો હતો. Paytm ની પેરન્ટ કંપની One97 Communications નો IPO નવેમ્બર 2021 માં આવ્યો હતો. ઇશ્યૂની કિંમત રૂ 2,150 હતી, પરંતુ તે 9 ટકા ડિસ્કાઉન્ટ સાથે લિસ્ટેડ હતી. લિસ્ટિંગના દિવસે વધુ ઘટાડો થયો હતો અને તે 1,564 પર બંધ થયો હતો. લિસ્ટિંગના ત્રણ વર્ષ પછી પણ Paytm તેની ઇશ્યૂ કિંમતને સ્પર્શવામાં સક્ષમ નથી.
કયા IPOમાં પૈસાનું રોકાણ કરવું?
કોઈપણ આઈપીઓમાં રોકાણ કરતી વખતે તમારે તેના ફંડામેન્ટલ્સ જોવું જોઈએ. તાજેતરમાં, Paytmના માલિક વિજય શેખર શર્માએ પોતે કહ્યું હતું કે IPO માટે યોગ્ય ઇન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્કર પસંદ ન કરવા બદલ તેમને અફસોસ છે. આનો અર્થ એ થયો કે શર્મા પણ માને છે કે Paytm પાસે પ્રાઇસ બેન્ડ નથી. ઉપરાંત, ઘણી વખત IPO ધડાકા સાથે લિસ્ટેડ થાય છે અને પછી તેઓ ઘણા વર્ષો સુધી નફો આપી શકે તેવી સ્થિતિમાં હોતા નથી.
ઉદાહરણ તરીકે, ટાટા ટેક્નોલોજીના IPOની પ્રાઇસ બેન્ડ રૂ. 475 થી રૂ. 500 ની વચ્ચે હતી. પરંતુ, તે રૂ. 1,200 પર લિસ્ટેડ હતું. આનો અર્થ એ થયો કે રોકાણકારોને 140 ટકાનો બમ્પર લિસ્ટિંગ ગેઇન મળ્યો છે. પરંતુ, આ સ્ટોક લાંબા સમયથી રૂ. 1100ની આસપાસ અટવાયેલો છે. લિસ્ટિંગ પછી તેણે 10 ટકા નકારાત્મક વળતર આપ્યું છે.
આ બાબતો ધ્યાનમાં રાખો
કંપનીના ફંડામેન્ટલ્સનું પૃથ્થકરણ કર્યા વિના માત્ર નફો લિસ્ટ કરવા માટે દરેક IPOમાં નાણાંનું રોકાણ કરવાની વ્યૂહરચના પણ બેકફાયર કરી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં IPOમાં પૈસા રોકતા પહેલા કેટલીક બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ.
- કંપનીના ઉદ્યોગ અને બજારની સ્થિતિને સમજો.
- તેની વૃદ્ધિની સંભાવનાઓનું મૂલ્યાંકન કરો.
- આવક, નફો, દેવું અને રોકડ પ્રવાહ જુઓ.
- IPO માં શેરની કિંમતનું મૂલ્યાંકન જુઓ.
- બ્રોકરેજ રિપોર્ટ્સ વાંચો અને તેમના અભિપ્રાયને સમજો.
- રોકાણ કરતા પહેલા તમારા નાણાકીય સલાહકારની સલાહ લો.
