સનાતન ધર્મમાં માર્ગશીર્ષ માસનું વિશેષ મહત્વ છે. આને અખાનનો મહિનો પણ કહેવામાં આવે છે. માર્ગશીર્ષ મહિનો એટલે કે આઘાન મહિનો 16 નવેમ્બરથી 15 ડિસેમ્બર સુધી ચાલશે. આ મહિના દરમિયાન ઉપવાસ અને તહેવારોની શ્રેણી ચાલુ રહે છે. માર્ગશીર્ષ મહિનાની શુક્લ પક્ષની પંચમી તિથિ પણ વિશેષ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવાન શ્રી રામે સ્વયંવર જીત્યા અને જનક નંદિની મા સીતા સાથે લગ્ન કર્યા. તેથી, આ દિવસે ભગવાન રામ અને માતા સીતાની પૂજા કરવાની પરંપરા છે. આ દિવસે વ્રત કરવાથી વિશેષ કાર્યમાં સફળતા અને સિદ્ધિ મળે છે. હવે પ્રશ્ન એ છે કે વિવાહ પંચમી પર શુભ મુહૂર્ત શું છે?
ભાગવત કથા માટે આ મહિનો શ્રેષ્ઠ છે.
જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર આ માસને માર્ગશીર્ષ કહેવામાં આવે છે કારણ કે પૂર્ણ ચંદ્ર મૃગશિર નક્ષત્રમાં છે. ભગવાન કૃષ્ણની સ્તુતિ કરવા અને ભાગવત કથાનું વર્ણન કરવા માટે આ મહિનો શ્રેષ્ઠ છે. આ મહિનામાં યમુના નદીના કિનારે સ્નાન કરવાથી જીવનની તમામ પરેશાનીઓ દૂર થઈ જાય છે અને વ્યક્તિને તેના તમામ પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છે.
વિવાહ પંચમી 2024 તારીખ અને સમય
આ વર્ષે વિવાહ પંચમી 6 ડિસેમ્બર 2024ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. પંચાંગ અનુસાર માર્ગશીર્ષ મહિનાની શુક્લ પક્ષની પંચમી તિથિ 5 ડિસેમ્બરે બપોરે 12:49 કલાકે શરૂ થશે. પંચમી તિથિ 6 ડિસેમ્બરે બપોરે 12:07 વાગ્યે સમાપ્ત થશે.
વિવાહ પંચમીના દિવસે ધાર્મિક વિધિઓ કરવામાં આવે છે
વિવાહ પંચમી નિમિત્તે અનેક સ્થળોએ સમૂહ લગ્નનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. જે યુવકોના લગ્નમાં વિલંબ થઈ રહ્યો છે અથવા અન્ય કોઈ કારણસર લગ્ન નથી થઈ રહ્યા. તેમના માટે આ દિવસે પૂજા કરવી વિશેષ ફળદાયી માનવામાં આવે છે. આ સિવાય વિવાહિત યુગલો આ દિવસે પૂજા કરે છે અને તેમના દામ્પત્ય જીવનને મધુર અને પ્રેમાળ બનાવવા માટે આશીર્વાદ મેળવે છે.
વિવાહ પંચમીનું મહત્વ
ત્રેતાયુગમાં ભગવાન શ્રી રામ અને માતા જાનકીના લગ્ન પંચમીના દિવસે થયા હતા. તેથી આ દિવસ રામ અને સીતાની લગ્ન જયંતિ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. હિન્દુ ધર્મમાં રામ-સીતા દંપતીને આદર્શ પતિ-પત્ની તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે વિવાહ પંચમીના દિવસે ભગવાન રામ અને માતા સીતાની પૂજા કરવાથી લગ્નમાં આવતા અવરોધો દૂર થાય છે. તેનાથી પતિ-પત્ની વચ્ચેનો સંબંધ પણ મજબૂત બને છે.
