નવરાત્રીના પાંચમા દિવસે માતા સ્કંદમાતાની પૂજા કરવાની પરંપરા છે. ઉપરાંત તેઓ અત્યંત દયાળુ માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે દેવી દુર્ગાનું આ સ્વરૂપ માતૃત્વને વ્યાખ્યાયિત કરે છે. પ્રેમ અને સ્નેહના મૂર્ત સ્વરૂપ સ્કંદમાતાની પૂજા કરવાથી સંતાન પ્રાપ્તિની મનોકામના પૂર્ણ થાય છે અને માતા તમારા સંતાનોને આયુષ્ય આપે છે. પૌરાણિક માન્યતા મુજબ માતા સ્કંદમાતાની પૂજા કરવાથી સંતાન સુખ પ્રાપ્ત થાય છે.
દેવી સ્કંદમાતાનું ધ્યાન કરવાથી ભક્તો ધાર્મિક પ્રગતિનો અનુભવ કરે છે. સ્કંદનો અર્થ થાય છે કે જ્ઞાનને વ્યવહારમાં મૂકીને કર્મ કરવું. સ્કંદમાતા એ ઊર્જાનું એક સ્વરૂપ છે જેની ઉપાસનાનો ઉપયોગ જ્ઞાનને આચરણમાં લાવવા અને પવિત્ર કાર્યોનો આધાર બની શકે છે. શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ રીતે તે ઈચ્છા શક્તિ, જ્ઞાન શક્તિ અને ક્રિયા શક્તિનો સમન્વય છે. જ્યારે શિવ તત્વ ત્રિશક્તિ સાથે જોડાય છે ત્યારે સ્કંદ ‘કાર્તિકેય’ નો જન્મ થાય છે. માતા સ્કંદમાતા તેમના ભક્તો પર પુત્રની જેમ પ્રેમ વરસાવે છે. માતાનું સ્મરણ કરવાથી જ અસંભવ કાર્યો શક્ય બને છે.
સ્કંદમાતા કમળના આસન પર બિરાજમાન છે, જેના કારણે તેમને પદ્માસન દેવી પણ કહેવામાં આવે છે. ધાર્મિક ગ્રંથોમાં માતા સ્કંદમાતાને સૂર્યમંડળની અધિષ્ઠાત્રી દેવી માનવામાં આવે છે. માતા સ્કંદમાતાને પાર્વતી અને ઉમા નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે. માતાનું સ્મરણ કરવાથી જ અશક્ય કાર્યો શક્ય બને છે. કાર્તિકેયની માતા હોવાને કારણે દેવીના આ સ્વરૂપને સ્કંદમાતા નામ મળ્યું. કાશીખંડ, દેવી પુરાણ અને સ્કંદ પુરાણમાં દેવીનું વિરાટ વર્ણન છે. માતાની પૂજા કરવાથી વ્યક્તિ પરમ શાંતિ અને સુખનો અનુભવ કરે છે. માતા સ્કંદમાતા સ્કંદ કુમાર ભગવાન કાર્તિકેયની માતા છે.
