મતદાન દરમિયાન, સરકાર પોતાના પક્ષની જીત સુનિશ્ચિત કરવા માટે ઘણા વચનો આપે છે. જ્યારે રાજ્યમાં કોઈપણ ચૂંટણી આવવાની હોય છે, ત્યારે ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર (DBT) જેવી ઘણી યોજનાઓની જાહેરાત કરવામાં આવે છે. સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (SBI) એ આ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. SBI કહે છે કે આવી યોજનાઓ રાજ્યના બજેટ પર બોજ નાખે છે.
રાજ્યના બજેટ પર યોજનાઓની અસર
તાજેતરમાં મહારાષ્ટ્ર અને ઝારખંડમાં ચૂંટણીઓ યોજાઈ. આ સમય દરમિયાન, મહિલાઓ માટે ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર યોજનાઓની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી, જે રાજ્યની ચૂંટણી વ્યૂહરચનાનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. આનાથી પક્ષોને ફાયદો થયો, સરકારો પણ બની, પરંતુ રાજ્યના બજેટ પર દબાણ હતું. SBIના રિપોર્ટ મુજબ, ચૂંટણી દરમિયાન આઠ રાજ્યોમાં આ યોજનાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી, જેનો કુલ ખર્ચ 1.5 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ છે. આ રકમ રાજ્યો દ્વારા ઉત્પન્ન થતી આવકના 3-11 ટકા છે.
યોજનાઓ પાછળ વાર્ષિક કરોડો રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવે છે
રિપોર્ટમાં કર્ણાટકમાં ગૃહ લક્ષ્મી યોજના જેવી રાજ્યોમાં ચલાવવામાં આવતી યોજનાઓનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે, જેના પર સરકારને વાર્ષિક રૂ. 28,608 કરોડ ખર્ચવા પડે છે. આ કર્ણાટકની આવકના 11 ટકા છે. આ રીતે, લક્ષ્મી ભંડાર યોજના પશ્ચિમ બંગાળમાં ચલાવવામાં આવે છે, જેના પર વાર્ષિક ખર્ચ 14,400 કરોડ રૂપિયા છે. આ કુલ આવકના 6 ટકા છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભલે આ યોજનાઓ સરકારને ટેકો પૂરો પાડે છે અને મહિલાઓને આત્મનિર્ભર બનવામાં પણ મદદ કરે છે, રાજ્યોએ તેમની જાહેરાત કરતા પહેલા રાજકોષીય ખાધનો વિચાર કરવો જોઈએ.
ચિંતા વ્યક્ત કરતા સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ એમ પણ કહ્યું છે કે જો ચૂંટણી પહેલા ડીબીટી જેવી યોજનાઓની જાહેરાત કરવાનો આ ટ્રેન્ડ ચાલુ રહેશે તો ભવિષ્યમાં કેન્દ્ર સરકાર પર દબાણ આવી શકે છે. રિપોર્ટમાં યુનિવર્સલ ઇન્કમ ટ્રાન્સફર સ્કીમ અપનાવવાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું હતું.
