મધ્ય પૂર્વમાં લાંબા સમયથી બળવો ચાલી રહ્યો છે. ઈઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચે ઓક્ટોબર 2023માં શરૂ થયેલા યુદ્ધે ત્યાંની સ્થિતિ વધુ ગંભીર બનાવી દીધી છે. આ યુદ્ધમાં એક પછી એક નવા મોરચા ખોલવામાં આવી રહ્યા છે. છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયામાં, હમાસ પછી, ઇઝરાયેલ ઇરાન સમર્થિત જૂથ હિઝબુલ્લા સાથે યુદ્ધમાં ઉતર્યું હતું. ઈરાન અને ઈઝરાયેલ લાંબા સમયથી પ્રોક્સી વોરમાં વ્યસ્ત હતા. પરંતુ હવે બંને સામસામે આવી ગયા છે. મધ્ય પૂર્વમાં સંઘર્ષ ઇઝરાયેલ વિરુદ્ધ ઈરાન, હિઝબોલ્લાહ અથવા હમાસ સાથે જ જોડાયેલો નથી, પરંતુ આ યુદ્ધમાં અન્ય ઘણા ખેલાડીઓ છે.
ઈઝરાયેલને કોણ સમર્થન આપી રહ્યું છે?
અમેરિકા અને તેના પ્રખ્યાત ‘આયર્ન ડોમ’ની મદદથી ઈઝરાયેલ ઓક્ટોબર 2023થી અનેક મોરચે યુદ્ધ લડી રહ્યું છે. તે ગાઝા પટ્ટીમાં હમાસ, લેબનોનમાં હિઝબુલ્લાહ અને યમનમાં હુથી બળવાખોરો સામે લડી રહી છે. ઈઝરાયેલે હમાસને ખતમ કરવાનું વચન આપ્યું છે અને ચેતવણી આપી છે કે જો તેને નિશાન બનાવવામાં આવશે તો તે ઈરાન અને ઈરાન સમર્થિત મિલિશિયા સામે બદલો લેશે. ઈઝરાયેલના સમર્થકોમાં અમેરિકા, યુકે, ફ્રાન્સ, જોર્ડન અને સાઉદી અરેબિયા જેવા દેશોનો સમાવેશ થાય છે.
ઈઝરાયેલ સામે કોણ છે?
ઈરાન પહેલા ઈઝરાયેલ સામે મોટે ભાગે પ્રોક્સી વોર ચલાવી રહ્યું હતું, પરંતુ તાજેતરના મહિનાઓમાં બંને વચ્ચે સીધો સામ સામે લડાઈ થઈ છે. 1 ઓક્ટોબરના રોજ, ઈરાને તેહરાનમાં હિઝબોલ્લાના વડા હસન નસરાલ્લાહ અને હમાસના ટોચના નેતા ઈસ્માઈલ હનીયાહની હત્યાના બદલામાં ઈઝરાયેલ પર 200 મિસાઈલો છોડી હતી. ઈરાને તેના સાથી દેશોને ભેગા કરીને ઈઝરાયેલને ઘેરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. યમનના હુથી, હમાસ અને લેબનીઝ જૂથ હિઝબુલ્લા ઇઝરાયેલ સામેના આ યુદ્ધમાં છે. તુર્કી પહેલા ઈઝરાયલ સાથે સારા સંબંધો ધરાવે છે પરંતુ હાલના સમયમાં તે નેતન્યાહુની વિરુદ્ધ હોવાનું જણાય છે.
આ દેશોએ રાજદ્વારી સંબંધો જાળવી રાખ્યા હતા
મધ્ય પૂર્વના સંઘર્ષમાં, ઘણા દેશો રાજદ્વારી રીતે તેમના સંબંધોને આગળ વધારી રહ્યા છે, જેમાં સાઉદી અરેબિયા, જોર્ડન અને તુર્કી જેવા દેશોનો સમાવેશ થાય છે. સાઉદી અરેબિયાએ ઇઝરાયેલ સાથે મજબૂત સુરક્ષા સંબંધો સ્થાપિત કર્યા છે, પરંતુ રાજદ્વારી સંતુલન જાળવી રાખ્યું છે. તેણે ઈઝરાયેલના આક્રમણની નિંદા કરી છે અને તાત્કાલિક યુદ્ધવિરામ માટે હાકલ કરી છે અને એપ્રિલમાં ઈરાકમાં ઈરાક પર હુમલો કરવાની ઈરાનની યોજના અંગેની માહિતી પણ શેર કરી છે.
જોર્ડન જેવા અન્ય દેશોની વાત કરીએ તો આ દેશ પણ વધતા જતા સંઘર્ષમાં ફસાઈ ગયો છે, જ્યાં જાન્યુઆરીમાં ઈરાકી મિલિશિયા દ્વારા અમેરિકન આર્મી બેઝ પર હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો. જોર્ડને ગાઝાને મદદ મોકલી છે અને ઇઝરાયેલ સાથે રાજદ્વારી સંબંધો જાળવી રાખ્યા છે.
તુર્કીની વાત કરીએ તો તે પહેલા તેઓ ઈઝરાયેલ સાથે સારા હતા. પરંતુ તાજેતરના સંઘર્ષને જોતા રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગને ઈઝરાયેલની ટીકા કરી છે. તુર્કીએ હમાસ સાથે સંબંધો જાળવી રાખ્યા છે અને ઘાયલ પેલેસ્ટિનીઓને સારવાર માટે એરલિફ્ટ કર્યા છે. આ રીતે, મધ્ય પૂર્વમાં આ સંઘર્ષ વિવિધ શક્તિઓ વચ્ચેના સત્તા સંતુલનને અસર કરી રહ્યો છે. આ દેશો માટે કોનો પક્ષ લેવો તે નક્કી કરવું મુશ્કેલ બની રહ્યું છે. પરિસ્થિતિની જટિલતા વધી રહી છે અને મધ્ય પૂર્વમાં બળવો વધુ મોટો બની રહ્યો છે.
